Prethodni
FIZIKA
1. CILJEVI PREDMETA:
Shvatanje potrebe izučavanja fizike i njene povezanosti sa strukom
Razvijanje sistematičnosti i preciznosti kod učenika u izračunavanju vrednosti traženih u zadacima
Upoznavanje učenika sa metodama istraživanja u fizici
Upoznavanje učenika sa ulogom čoveka u menjanju prirode i zaštiti čovekove okoline
Sticanje osnovnih znanja iz tehničke kulture
Razvijanje kod učenika naučnog načina mišljenja, logičkog zaključivanja i kritičkog načina razmišljanja
Realizacijom opštih ciljeva dolazi se do sledećih ishoda
Razvijanje interesovanja za prirodne nauke i sticanje osnova za politehničko obrazovanje
Razvijanje sposobnosti za kvantitativno rešavanje fizičkih problema
Sticanje radnih navika i mogućnost jasnog i logičnog izlaganja svoga mišljenja
Razvijanje sposobnosti kod učenika da se sami služe literaturom i drugim izvorima saznanja
3. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA
M. Raspopović, S. Božin i E. Danilović - Fizika za prvi razred gimnazije
M. Raspopović, S. Božin i E. Danilović - Fizika za drugi razred gimnazije
M. Raspopović, S. Božin i E. Danilović - Fizika za treći razred gimnazije
V. Vučić i D. Ivanović - Fizika
J. Janjić, I. Bikit, N. Cindro - Opšti kurs fizike I i II
E. M. Purcell - Elektromagnetizam
E. H. Wichman - Kvantna fizika
T. Petrović - Didaktika fizike
4. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
Geodezija
Matematika
Geodetska merenja i računanja
2. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI PREDMETA PO RAZREDIMA
Razred | prvi |
Godišnji fond | 74 časa |
CILJEVI | ISHODI Po završetku prvog razreda učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA |
- Učenik treba da formira sliku o mestu i značaju fizike za razvoj društva, o njenim vezama sa matematikom i ostalim prirodnim i tehničkim naukama
- Primena stečenog znanja pri rešavanju problema i zadataka
- Razvijanje radoznalosti i sposobnosti za nalaženje primera u prirodi i životu
- Sticanje znanja o vektorskim fizičkim veličinama i njihova primena u praksi
- Prepoznavanje vrsta kretanja u okruženju i prirodi
- Shvatanje značaja sile u svakodnevnom životu, praksi i prirodi
- Razvijanje sposobnosti uočavanja osnovnih svojstava tela pojava i procesa u okruženju i njihove povezanosti
- Koristeći jezik fizike i matematike učenik treba da nauči da se jasno izražava
- Sticanje znanja o nekim novim fenomenima u prirodi (inercijalni i neinercijalni sistemi)
- Usvajanje zakona održanja kao opšte važećih koji postaju principi
- Prihvatanje da su promene u prirodi uvek strogo kontrolisane zakonima održanja
- Sticanje odgovornog odnosa prema prirodi
| - razlikovati prirodne od društvenih nauka, fundamentalne od primenjenih i njihovu povezanost
- znati koje su osnovne metode u fizici, osnovne fizičke veličine i njihove jedinice
- naučiti koja je uloga eksperimenta, dokaza i kreativne misli u razvoju naučnih ideja
- razumeti razliku između hipoteza, modela i teorije
- znati koje su osnovne fizičke veličine i njihove jedinice
- znati razliku između skalarnih i vektorskih fizičkih veličina
- usvojiti osnovne predstave o mehaničkom kretanju kao i razliku između translatornog i rotacionog kretanja
- znati da opiše jednostavne oblike mehaničkog kretanja uz pomoć fizičkih veličina
- znati da izračunava i meri brzinu i ubrzanje
- znati da je svako kretanje i mirovanje relativno
- znati pojmove vezane za orijentaciju u prostoru i vremenu
- znati rečima, matematičkim izrazom i grafikom da opiše posmatrano kretanje
- znati razliku između translatornog i rotacionog kretanja
- znati šta su sile i koja je jedinica mere
- znati da sila može da promeni stanje, brzinu i oblik tela
- znati da je fizičko polje jedan od dva oblika materije
- znati da se gravitaciono polje javlja oko svakog tela jer je njegov izazivač masa
- umeti da razlikuje masu od težine i objasni slobodno padanje i hitac naviše
- znati da smo okruženi pojavama koje su potvrda zakona održanja
| Fizika i njene metode - Fizika kao prirodna, fundamenta, egzaktna, eksperimentalna i teorijska nauka
- Fizičke veličine, merenje u fizici. Fizički zakoni i principi
- Osnovne fizičke veličine i njihove jedinice - Međunarodni sistem jedinica
- Skalarne i vektorske fizičke veličine i osnovne operacije sa vektorima (sabiranje, oduzimanje, razlaganje, množenje vektora konstantom...)
Kinematika translatornog i rotacionog kretanja - Prostor, vreme, kretanje. Referentni sistem, vektor položaja, pomeraj
- Srednja putna i pomerajna brzina
- Srednje i trenutno ubrzanje
- Ravnomerno pravolinijsko kretanje
- Ravnomerno promenljivo pravolinijsko kretanje
- Ravnomerno kružno kretanje
- Galilejev princip relativnosti i klasični zakon sabiranja brzina
- Rotaciono kretanje, ugaoni pomeraj, ugaona brzina, ugaono ubrzanje, ravnomerno i ravnomerno promenljivo rotaciono kretanje
Dinamika translatornog i rotacionog kretanja - Masa, impuls, Prvi Njutnov zakon
- Osnovni zakon dinamike translatornog kretanja
- Zakon akcije i reakcije
- Trenje. Sila trenja na horizontalnoj podlozi i strmoj ravni
- Inercijalni i neinercijalni sistemi
- Skalarni proizvod vektora
- Vektorski proizvod vektora
- Dinamika rotacionog kretanja: moment inercije, moment sile, moment impulsa i osnovna jednačina dinamike rotacionog kretanja
- Dinamika kružnog kretanja
Rad, energija, snaga - Rad u mehanici (preko skalarnog proizvoda)
- Energija položaja i energija kretanja
- Ukupna energija u mehanici
- Snaga i koeficijent korisnog dejstva
Gravitacija - Fizička polja, podela i vrste
- Njutnov zakon gravitacije. Jačina gravitacionog polja
- Gravitaciona sila zemlje i njeno ubrzanje. Težina tela i bestežinsko stanje
- Kretanje u gravitacionom polju, slobodan pad, vertikalan hitac
Zakoni održanja - Opšti karakter zakona održanja. Zakon održanja impulsa
- Zakon održanja momenta impulsa (Pirueta, prvi i drugi Keplerov zakon)
- Druga kosmička brzina
- Opisivanje kretanja zakonima održanja: elastični i neelastični sudari
| - Predstaviti fiziku kao prirodnu, fundamentalnu, egzaktnu, eksperimentalnu i teorijsku nauku
- Definisati pojam materije
- Uvesti pojam fizičke veličine
- Objasniti šta su fizički zakoni i principi
- Insistirati na znanju i značaju osnovnih fizičkih veličina i njihovih jedinica
- Reći šta su prefiksi i pokazati njihov značaj na primerima
- Pri spominjanju fizičke veličine uvek tražiti njenu jedinicu
- Uvesti pojam vektora i istaći razliku u odnosu na skalare
- Pokazati operacije sa vektorima
- Uvesti pojam mehaničkog kretanja uz pomoć referentnog sistema, vektora položaja i vektora pomeraja
- Definisati srednju i trenutnu brzinu i izvesti osnovnu jedinicu
- Definisati srednje i trenutno ubrzanje i izvesti jedinicu
- Matematički izvesti zakone za jednoliko i ravnomerno promenljivo pravolinijsko kretanje
- Objasniti kružno kretanje
- Uvesti rotacione fizičke veličine na osnovu analogije sa translatornim
- Uz pomoć nastavnika učenici će doći do zakona za ravnomerno i ravnomerno promenljivo rotaciono kretanje
- Pokazati pravila skalarnog i vektorskog množenja
- Definisati pojmove mase, impulsa i sile
- Ukazati na eksperimentalno zasnivanje Drugog Njutnovog zakona
- Izvesti jedinicu za silu
- Definisati zakon inercije i zakon akcije i reakcije
- Obraditi silu trenja
- Definisati moment sile, moment inercije i moment impulsa
- Uvesti pojam centripetalne sile i pomoću nje odrediti prvu kosmičku brzinu
- Definisati rad preko skalarnog proizvoda i izvesti jedinicu
- Reći čemu je jednaka ukupna mehanička energija i od čega zavise potencijalna i kinetička energija tela. Zakon održanja energije u mehanici
- Uvesti pojam mehaničkog rada kao skalarnog proizvoda, snagu i stepen iskorišćenja
- Uvesti pojam fizičkog polja i obraditi gravitaciono.
- Objasniti opšti karakter zakona održanja
- Kroz primere koji će zainteresovati učenike, uz prethodnu matematičku obradu objasniti zakone održanja impulsa, momenta impulsa, energije...
|
Razred | drugi |
Godišnji fond | 74 časa |
CILJEVI | ISHODI Po završetku drugog razreda učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA |
- Shvatanje da agregatno stanje, u kome se nalazi telo zavisi od međumolekulskih sila
- Shvatanje da su pojave sa kojima se svakodnevno srećemo lako objašnjive sa gledišta međumolekularnih sila
- Sticanje sposobnosti opisivanja promena i procesa u prirodi iskazivanjem predviđanja i formiranjem pitanja
- Sticanje znanja da su pojave u prirodi uvek strogo kontrolisane zakonima održanja
- Shvatanje da je poznavanje elektrostatičkog polja baza elektrotehnike i elektronike
- Sticanje sposobnosti zapažanja, analize i logičkog zaključivanja
- Steći osnovu za razumevanje rada električnih mernih instrumenata
- Samostalno snalaženje i korišćenje literature i drugih izvora znanja
- Sposobnost učenika da dolaze do saznanja uz pomoć analogije
| - znati da su najsitnije čestice svakog tela atomi odnosno molekuli i da se između njih javljaju međumolekularne sile
- znati da od međumolekularnih sila zavisi da li će telo biti u čvrstom, tečnom ili gasovitom agregatnom stanju
- znati da se pri objašnjenju gasova mora pristupiti idealizacijama ali da su odstupanja od realnog u praksi u granicama dozvoljenog
- znati da je fluid materijalna, korpuskularna sredina čiji su delići vrlo pokretljivi. Pokretljivost fluida se smanjuje zbog pojave viskoznih sila
- znati da Bernulijeva jednačina predstavlja zakon održanja energije idealnih tečnosti kada stacionarno struje
- znati šta izaziva elektrostatičko polje, koje su njegove karakteristike i značaj
- znati da sem elektrostatičkim silama naelektrisane čestice koje se kreću uzajamno deluju silama koje zavise od brzina čestica i naelektrisanja koje nose kao i od međusobnog rastojanja
- znati da je uzrok pojave indukovane struje ili EMS promena magnetnog fluksa
- znati da je električna struja usmereno kretanje naelektrisanja
- znati uslove nastanka električne struje u kolu
- znati da je električna energija jedan od mnogobrojnih oblika energije
- znati da uoči periodično i oscilatorno kretanje kao i njihov značaj
- znati da je talas posledica oscilatornog kretanja
| Fizika velikog broja molekula - Makroskopska tela kao skupovi velikog broja molekula. Veličina molekula. Uzajamno delovanje molekula (međumolekularne sile)
- Čvrsta tela. Elastičnost. Hukov zakon.
- Tečnosti. Površinski napon.
- Gasovi. Osnovna jednačina kinetičke teorije. Veza između srednje kinetičke energije i apsolutne temperature.
- Jednačina idealnog gasnog stanja. Bojl-Mariotov. Gej-Lisakov zakon. Šarlov zakon. Avogadrov zakon. Jednačina realnih gasova.
Pojam o termodinamici - Prvi princip termodinamike.
- Drugi princip termodinamike.
Osnovi dinamike fluida - Stacionarno kretanje fluida. Jednačina kontinuiteta.
- Bernulijeva jednačina
- Viskoznost.
Elektrostatika - Elektrostatičko polje. Kulonov zakon.
- Jačina elektrostatičkog polja. Fluks elektrostatičkog polja. Potencijal polja.
- Električni kapacitet. Energija elektrostatičkog polja u ravnom kondenzatoru.
Magnetno polje. - Magnetno polje. Magnetna indukcija.
- Magnetni fluks.
- Delovanje magnetnog polja na naelektrisanu česticu koja se kreće. Lorencova sila.
- Delovanje magnetnog polja na provodnik sa strujom. Amperov zakon.
Elektromagnetna indukcija. - Elektromagnetna indukcija. Faradejev zakon elektromagnetna indukcija
- Lencovo pravilo. Samoindukcija.
- Uzajamna indukcija.
- Energija magnetnog polja.
Stalna jednosmerna električna struja - Električna struja. Jačina el. struje.
- EMS. Snaga električnog izvora.
- Otpornost. Vezivanje otpornika.
- Omov zakon.
- Rad, snaga i toplotno dejstvo električne struje. Julov zakon.
- Prvo Kirhofovo pravilo
- Drugo Kirhofovo pravilo
Oscilacije - Harmonijske oscilacije i parametri harmonijskog kretanja.
- Jednačina harmonijskog oscilovanja, brzina, ubrzanje i period kod linearnog harmonijskog oscilatora
- Matematičko klatno
- Slobodne, prigušene, prinudne oscilacije i rezonancija.
- Zatvoreno električno oscilatorno kolo.
Mehanički talasi - Nastanak i kretanje talasa u raznim sredinama. Vrste talasa - poprečni i uzdužni
- Karakteristike talasa. Jednačina talasa.
- Princip superpozicije talasa
- Pokretni i stojeći talasi. Elementi akustike. Zvuk.
- Izvori zvuka. Ultrazvuk.
- Doplerov efekat u akustici.
| - Makroskopska tela predstaviti kao skupove velikog broja molekula
- Uvesti pojam mola
- Definisati međumolekularne sile i grafički ih predstaviti
- Objasniti elastičnost čvrstih tela pomoću Hukovog zakona
- Površinski napon (sa primerima) objasniti kao posledicu postojanja međumolekularnih sila
- Uvesti pojam idealnog gasa i napisati jednačinu idealnog gasnog stanja
- Diskusijom navedene jednačine izvesti Bojl-Mariotov, Gej-Lisakov, Šarlov i Avogadrov zakon
- Uvesti pojam termodinamike kao oblasti fizike koja izučava termička svojstva makrosistema ne ulazeći u mikro strukturu čestica koje ovaj sistem grade
- Objasniti da se tečnosti i gasovi jednim imenom nazivaju fluidima. Da su međusobno različiti, ali da imaju zajedničku osobinu - pokretljivost
- Ponoviti pojam fizičkog polja, reći vrste, podele fizičkih polja i pokazati grafičko predstavljanje uz pomoć linija sila
- Uzajamno delovanje između tačkastih naelektrisanja objasniti uz pomoć Kulonovog zakona
- Ukazati na vektorske i skalarne karakteristike polja. Uvesti fizičke veličine: jačinu polja, fluks polja i potencijal polja
- Objasniti od čega zavisi energija elektrostatičnog polja
- Uvesti pojam magnetnog polja i veličina koje su njegove kvantitativne karakteristike
- Objasniti njegovo delovanje na magnete i strujne provodnike koje se uglavnom sastoji u pojavi mehaničkih sila čije dejstvo je privlačno ili odbojno
- Upoznati učenike sa pojavom elektromagnetne indukcije pri kretanju provodnika u magnetnom polju i u slučaju kada se provodnik nalazi u promenljivom magnetnom polju
- Objasniti da električna struja predstavlja posledicu uspostavljanja električnog polja u datoj sredini tj. razlike potencijala na krajevima datog provodnika
- Izvesti Omov zakon za jednosmernu električnu struju i pokazati vezu između napona, jačine struje i električnog otpora
- Uvesti Džulov zakon koji daje vezu između proizvedene količine toplotne energije i odgovarajućih električnih veličina
- Istaći značaj i zakonitosti periodičnog i oscilatornog kretanja u prirodi i njihovu praktičnu primenu u tehnici i svakodnevnom životu
- Uvesti pojmove parametara (amplitude, elongacije, perioda, frekvencije i faze) i jednačine kojima se ovo kretanje opisuje
- Na osnovu analogije između ravnomernog kružnog kretanja materijalne tačke i harmonijskog kretanja njene projekcije izvesti formule za brzinu i ubrzanje kod harmonijskog oscilovanja
- Na primeru opadanja energije kod prigušenih oscilacija podsetiti na univerzalnost zakona održanja i pretvaranja energije
- Upoznati učenike sa pojavama koje se dešavaju u zatvorenom električnom oscilatornom kolu
- Pokazati analogiju između električnih i mehaničkih oscilacija
- Upoznati učenike sa pojmom talasa, značajem talasnog kretanja, vrstama, osnovnim karakteristikama i jednačinom talasnog kretanja
- Zvuk predstaviti kao mehanički, longitudinalni talas. Reći o pozitivnom i negativnom delovanju akustičnih pojava na čoveka (muzika, šumovi, buka)
- Objasniti Doplerov efekat u akustici na nivou razumevanja, sposobnosti uočavanja i objašnjenja
|
Razred | treći |
Godišnji fond | 74 časa |
CILJEVI | ISHODI Po završetku trećeg razreda učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA |
- Razviti sposobnost naučnog načina mišljenja kod učenika
- Upoznavanje učenika sa njegovom ulogom u zaštiti čovekove okoline
- Primena stečenih teorijskih znanja u struci
- Sticanje znanja o povezanosti fizičkih zakona sa principom rada mernih instrumenata koje koriste na vežbama
- Zainteresovati učenika da sam dođe do saznanja iz oblasti koje izlaze iz okvira školskog programa
- Shvatanje da je svaki pojedinac karika društva čija čvrstina znači opštu čvrstinu
- Shvatanje svog mesta i njegovog značaja u prirodi
| - znati da je svetlost elektromagnetni talas
- znati da je optika oblast fizike koja proučava svetlost i da u zavisnosti od aspekta posmatranja postoji: talasna, geometrijska i kvantna optika
- znati da instrumenti kojima se služe funkcionišu na fizičkim zakonima
- znati da su merni instrumenti koji se koriste u geodeziji sklop elemenata: ogledala, sočiva, prizmi, planparalelnih ploča ...
- znati od kakvog značaja za čoveka je naizmenična struja
- znati da se uz pomoć Teslinog generatora dobijaju struje koje se koriste kako u industriji tako i u svakodnevnom životu
- znati da se neiscrpni izvor energije nalazi u atomu odnosno u jezgru
- znati da neka znanja, ma koliko korisna, u rukama >pogrešnih ljudi < mogu da se okrenu protiv čovečanstva
| Elektromagnetni talasi - Nastanak, vrste i svojstva elektromagnetnih talasa. Spektar elektromagnetnih talasa i njihova primena. Radari.
Talasna optika - Interferencija svetlosti.
- Difrakcija svetlosti.
- Polarizacija svetlosti.
- Disperzija i rasejanje svetlosti.
Geometrijska optika - Zakon odbijanja svetlosti.
Ogledala (ravna sverna) Geometrijska konstrukcija likova kod ogledala. Jednačina izdubljenog ogledala. - Zakon prelamanja svetlosti.
- Pojava potpunog unutrašnjeg odbijanja svetlosti.
- Prelamanje svetlosti kroz prizmu i planparalelnu ploču.
- Sočiva-elementi. Konstrukcija lika kod sočiva. Geometrijska jednačina sočiva. Optička jednačina sočiva.
- Nedostaci sočiva. Složena sočiva.
- Optički instrumenti. Oko kao optički instrument. Lupa, Mikroskop, Durbin.
Fotometrija - Fotometrijske veličine i jedinice.
- Fotometri.
Naizmenična struja - Osnovni pojmovi.
- Princip rada generatora naizmenične struje
- Efektivne vrednosti naizmenične struje
- Otpor u kolu naizmenične struje
- Snaga naizmenične struje
- Generatori i motori naizmenične struje
Fizika mikrosveta-kvantna svojstva elektromagnetnog zračenja - Pojam kvanta. Foton.
- Fotoelektrični efekat.
- De Broljeva relacija.
Fizika mikrosveta, struktura atoma - Raderfordov model atoma. Borov model atoma.
- Stacionarna stanja i nivoi energije u atomu.
- Pobuđivanje i zračenje atoma.
- Spektar atoma vodonika.
- Pojam o rendgenskom zračenju.
- Spontano i stimulisano zračenje. Laser.
Struktura atomskog jezgra - Sastav jezgra, masa jezgra, naelektrisanje, energetski nivoi i nuklearne sile.
- Defekt mase i stabilnost atomskog jezgra.
- Radioaktivni raspadi jezgra. Zakon radioaktivnog raspada.
- Fisija i fuzija jezgra.
- Detektori radioaktivnog zračenja i zaštita.
| - Upoznati učenike sa načinom nastanka elektromagnetnog talasa i idejom postojanja elektromagnetnog polja, jedino u obliku talasa
- Uvesti pojam spektra elektromagnetnih talasa
- Ukazati na princip rada radara koji je direktno preuzet iz prirode (orijentacija slepog miša) kao i na široku primenu u odbrani i civilnom životu (navigacija, meteorologija, astronomija...)
- Reći šta je optika i njene oblasti
- Učenici treba da usvoje interferenciju na nivou primene
- Uvesti pojam difrakcije i navesti učenike na zaključak da se dve potpuno različite fizičke pojave pokoravaju analognim zakonima
- Objasniti polarizaciju i transverzalnost talasa na nivou primene
- Reći zakone na kojima se bazira geometrijska optika i pokazati na ogledalima, sočivima, prizmi i planparalelnoj ploči njihovu primenu
- Obraditi optičke instrumente
- Uvesti pojam fotometrije kao dela optike koji se odnosi na merenje elektromagnetnog zračenja u okviru optičkog spektra
- Obraditi fotometrijske veličine: svetlosni fluks, jačinu svetlosnog izvora i osvetljenost
- Merni instrumenti - fotometri u zavisnosti od konstrukcije i namene razlikuju se međusobno
- Objasniti da pored jednosmerne električne struje postoji i naizmenična
- Uvesti osnovne veličine naizmenične struje preko periodičnih odnosno sinusnih funkcija vremena
- Uvesti efektivne vrednosti naizmenične struje
- Objasniti princip rada trofaznih generatora i istaći ulogu Nikole Tesle u nauci
- Uz pomoć pojma kvanta odnosno fotona učenici stiču znanje o dualnoj prirodi elektromagnetnog zračenja i novom aspektu posmatranja nekih fizičkih pojava
- Učenici treba da razlikuju pojam kontinuiteta i diskontinuiteta
- Objasniti fotoelektrični efekat pomoću Ajnštajnove jednačine
- Ukazati na pojavu dualnosti kod mikročestica uz pomoć De Broljeve hipoteze koja sem što se oslanja na apstraktno mišljenje ističe značaj eksperimenta kao kritrijuma za dolaženje do istine u fizici. Ova apstraktna ideja ima praktičnu primenu kod elektronskog mikroskopa koji je od ogromne važnosti za čovekov život (virusi)
- Prikazati Raderfordov model atoma kao prvi značajniji sa svim njegovim prednostima i nedostacima
- Uvesti pojam Borovog modela atoma
- Stacionarna stanja elektrona u atomu predstaviti kao diskretan niz
- Pobuđivanje i zračenje objasniti uz pomoć atoma kao kvantnog sistema
- Učenik treba da razume karakter linijskog atomskog spektra i zna značaj spektrometrije u nauci, tehnici i kriminalistici
- Objasniti spontano i stimulisano zračenje sa laserom kao uređajem koji ima ogromnu primenu u nauci i životu
- Upoznati učenike sa modelom strukture atomskog jezgra, njegovim karakteristikama i nuklearnim silama
- Pojava defekta mase i energije veze jezgra pomaže nam pri shvatanju transformacije energije pri nuklearnim reakcijama
- Objasniti da poznavanje zakona radioaktivnog raspada omogućava sposobnost zaštite životne sredine
- Objasniti procese fisije i fuzije pri kojima se nuklearna energija može da pretvori u toplotnu ali da su pratioci ovih pojava radioaktivni produkti pa su potrebne posebne zaštitne mere
- Objasniti da se mikročestice mogu detektovati instrumentima koji nam otvaraju mogućnost naučnog istraživanja i upravljanja njihovim kretanjem
|
FIZIČKA GEOGRAFIJA
1. CILJEVI PREDMETA:
Razvijanje kartografske pismenosti
Razumevanje pojava, promena, procesa i odnosa u prirodi na osnovu znanja, zakona, modela i teorija prirodnih nauka
Razvijanje sposobnosti prikazivanja rezultata istraživanja kroz korišćenje reči, tabela i grafika, kao i jezika geografije
Razvijanje sposobnosti korišćenja različitih izvora informacija i samostalnog i timskog učestvovanja u istraživačkim projektima
Poznavanje urbanog i ruralnog prostora i funkcionisanje sistema u njemu (saobraćaj, turizam, trgovina) kao i značaj lokacije pojedinih privrednih subjekata u njemu
Poznavanje povezanosti geografskih elemenata i razumevanje njihovog uticaja na prostorno planiranje i urbane procese
Primenjivanje stečenih znanja iz geografije u struci i u daljem usavršavanju
Razvijanje vlastitih strategija uspešnog učenja (razlikuje bitno od nebitnog, analizira podatke, samostalno zaključuje,...)
Sticanje znanja o značaju očuvanja ekološke ravnoteže
Poznavanje digitalne kartografije kao alata u kompleksnom radu
Razvijanje sposobnosti korišćenja računara za pronalaženje, obradu i prikazivanje geografskih podataka
2. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA
Barjaktarević M. (1977): Osnovi opšte etnologije, Beograd
M. Pavlović , D. Rodić: Geografija Jugoslavije I i II
M. Pavlović , J. Marković: Geografske regije Jugoslavije
Barjaktarević M. (1977): Osnovi regionalne etnologije, Beograd
Vresk M. (1986): Osnovi urbane geografije, "Školska knjiga", Zagreb
Grčić M. (1993): Industrijska geografija, "Naučna knjiga", Beograd
Davies L.R. (1985): Marketing Geography, Rutledge, London
Đurić V. (1980): Ekonomska geografija, "Naučna knjiga", Beograd
Đurđev B. (1998): Geografija stanovništva, Institut za geografiju-PMF, Novi Sad
Žegarac Z. (2002): Infrastruktura
Kicošev S., Dunčić D. (1998): Geografske osnove prostornog planiranja, Institut za geografiju-PMF, Novi Sad
Kellerman A. (2002): The Internet on Earth - A Geography of Information, Wiley, London
Lješević M. (2002): Urbana ekologija, Geografski fakultet, Beograd
Lješević M., Živković D. (2001): Kartografija, Geografski fakultet, Beograd
Milićević G. (1990): Urbana ekonomika, Ekonomski fakultet, Beograd
Petovar K. (2003): Urbana i ruralna sociologija, Institut za geografiju-PMF, Novi Sad
Piha B. (1973): Prostorno planiranje, Službeni list SFRJ, Beograd
Pleše J. (1979): Geografske osnove gradskih regija, Institut za geografiju-PMF, Novi Sad
Rupper K., Schaffer F., Maier J., Paesler (1981) - prevod na srpski: Socijalna geografija, "Školska knjiga", Zagreb
Stojkov B. (2002): Metode prostornog planiranja, Geografski fakultet, Beograd
Tomka D. (1998): Kultura kroz prostor, vreme i turizam, Institut za geografiju-PMF, Novi Sad
Tomić P., Romelić J., Lazić L. (1996): Ekonomska geografija sveta, Institut za geografiju-PMF, Novi Sad
Ćurčić S. (1992): Geografija naselja, Institut za geografiju-PMF, Novi Sad
Ćurčić S. (1996): Kartografija, Institut za geografiju-PMF, Novi Sad
Fick J. (1998): Geography of Development
Jordan, Rowntree (1990): Cultural Geography, London
3. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
Fizika
Računarstvo i informatika
Stručni predmeti
4. CILJEVI, ISHODI I PREPORUČENI SADRŽAJI PREDMETA PO RAZREDIMA
Razred: | prvi |
Godišnji fond časova: | 74 časa |
CILJEVI | ISHODI Po završetku prvog razreda učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA |
- Kartografsko opismenjavanje za samostalno korišćenje i izradu geografskih karata različitih po tematici, sadržaju i razmeru
| - umeti da u geografskom koordinatnom sistemu odredi položaj mesta i tačaka na Zemlji i da se služi geografskom kartom i planom grada kao izvorom geografskih znanja i informacija
- znati šta je razmer i primenjuje ga za određivanje rastojanja na kartama
- umeti da primeni različite kartografske metode u samostalnoj izradi kartografskog materijala
- poznavati pojmove vezane za aerofotogrametriju i GPS
| Kartografija - Uvod u kartografiju (pojam, svojstva i elementi sadržaja karte)
- Predstavljanje geografskog sadržaja na kartama i vrste karata
- Tematska kartografija i planovi
- Tehnička sredstva u digitalnoj kartografiji i GPS
| - Korišćenje savremenih elektronskih pomagala i digitalnih mapa uz postojeće analogne geografske karte i planove
- Primena kartografskih tehnika za samostalno prezentovanje rezultata istraživanja
- Temu realizovati kroz 13 teorijskih časova
|
- Razumevanje pojava, promena, procesa i odnosa u prirodi na osnovu znanja, zakona, modela i teorija prirodnih nauka
| - znati da je Zemljina kora raščlanjena na više geotektonskih ploča;
- znati sastav i građu Zemljine kore
- razumeti uticaj unutrašnjih sila Zemlje i znati kojim tektonskim pokretima dolazi do formiranja osnovnih oblika reljefa (kontinenti, okeanski baseni, planine, kotline, nizije...);
- razumeti kako spoljašnje sile utiču na oblikovanje reljefa i prepoznati oblike reljefa nastale njihovim delovanjem;
- moći da objasni faktore koji utiču na vreme i klimu
- znati šta su vremenske nepogode i uočiti njihove posledice
- znati tipove klime i njihove odlike
- znati uticaj čoveka na klimu
- znati oblike pojavljivanja kopnenih voda i njihovu rasprostranjenost i način korišćenja;
- razlikovati osnovne tipove zemljišta i znati njihovu rasprostranjenost;
- znati procese degradacije tla, načine očuvanja, zaštite i unapređenja
- razumeti kako prirodni faktori utiču na horizontalnu i vertikalnu rasprostranjenost biljnog sveta;
- razumeti uticaje i posledice čovekovog delovanja u geografskoj sredini
| Prirodna i geografska sredina - Geotektonske ploče
- Geološki razvoj Zemljine kore, stene i minerali
- Unutrašnje sile i tektonski pokreti
- Spoljašnje sile i oblici reljefa nastali njihovim delovanjem (erozivni i akumulativni oblici)
- Vreme i klima, elementi i faktori
- Tipovi klime
- Vremenske nepogode
- Čovek i klima (globalno zagrevanje, kisele kiše, fenomen staklene bašte ...)
- Kopnene vode: pojavljivanje i odlike
- Vodni resursi (hidroenergetski potencijal, vodosnabdevanje, melioracija, saobraćaj...)
- Tipove zemljišta i njihova rasprostranjenost;
- Degradacija tla, problem erozije, zaštita i unapređenje zemljišta
- Horizontalna i vertikalna rasprostranjenost biljnog sveta
- Pozitivni i negativni uticaji čovekovog delovanja u geografskoj sredini-globalne i lokalne posledice
- Zaštita i unapređenje geografske sredine
| - Korišćenje osnovne literature
- Korišćenje informacija sa Interneta
- Korišćenje geografskih karata
- Korišćenje interaktivnih metoda rada
- Temu realizovati kroz 25 teorijskih časova
|
- Poznavanje činioca razvoja prostornog plana i planiranja
- Razumevanje značaja prostornog plana i planiranja za uravnotežen razvoj date teritorije
| - znati pojam prostornog plana i principe prostornog i urbanističkog planiranja
- znati vrste prostornih planova (urbanistički, regionalni, prostorni plan Srbije)
- znati ciljeve i zadatke i zakonske osnove u prostornom planiranju
- znati osnovne geografske pretpostavke u izradi prostornih planova i zaštiti životne sredine;
- razumeti imovinsko-pravnu osnovu u postupku prostornog planiranja;
- razumeti ekološka i privredna načela izrade opštinskih prostornih planova;
- razumeti urbanističko planiranje novih gradova i gradskih četvrti - tipovi gradova
- razumeti urbanističko planiranje i obnova starih gradova i gradskih četvrti i njihova uloga u očuvanju ambijentalnih vrednosti;
- razumeti prostorno planiranje industrijskih područja (ekološki, tehnološki i privredni zahtevi);
- razumeti plan namenskih površina (stambenih, sportsko-rekreativnih, saobraćajnih...) i osnovne zahteve za zaštitu i očuvanje čovekove okoline;
- razumeti prostorno planiranje ruralnih područja (kategorije površina, uzroci i posledice promena namene obradivih površina, iseljavanje i depopulacija);
- znati osnovne karakteristike prostornog razvoja regije ili države sa posebnim osvrtom na monocentrični i policentrični razvoj i ekološke posledice;
- razumeti urbanu mrežu regije i države - uticaj istorijskog i političkog razvoja i hijerarhiju naselja
- razumeti razvojna kretanja i njihov uticaj na demografske i socijalne tokove (depopulacija, iseljavanje, koncentracija, dnevna kretanja...);
- razumeti ulogu saobraćaja u ostvarivanju planerskih ciljeva, u funkcionisanju privrede i prometu putnika (gradski saobraćaj, tranzitni saobraćaj, saobraćajna sredstva, saobraćajnice, struktura...).
| Prostorno planiranje Prostorno planiranje: - pojam, vrste, ciljevi i zadaci prostornog plana i planiranja
- zakonske osnove izrade prostornih planova
Opšti faktori prostornog plana i planiranja: - geografska sredina kao faktor urbanističkog planiranja;
- fizičko-geografski i društveno-geografski činioci razvoja prostornog planiranja
- Značaj prostornog planiranja u procesu izbora lokacije i zaštite životne sredine
- Urbanističko planiranja novih i obnova starih gradova u svrhu očuvanja ambijentalnih vrednosti
- Prostorno planiranje industrijskih područja (ekološki, tehnološki i privredni zahtevi) i namenskih površina (stambene, sportsko-rekreativne, saobraćajne...) i osnovni zahtevi za zaštitu i očuvanje čovekove okoline;
- Prostorno planiranje ruralnih područja (kategorije površina, uzroci i posledice promena namene obradivih površina, iseljavanje i depopulacija);
Regionalno prostorno planiranje (lokalna sredina): - Prirodnogeografske i demografske razvojne smernice i osnovne karakteristike prostornog razvoja regije (lokalne sredine) i države
| - Korišćenje postojeće literature uz upotrebu savremenih tehnologija za prezentovanje, analizu i manipulaciju prostornim planovima
- Primena znanja iz prostornog planiranja kada je reč o urbanim prostorima i lokaciji delatnosti
- Temu realizovati kroz 14 teorijskih časova
|
- Poznavanje geografskog informacionog sistema i načina njegovog korišćenja
| - znati vrste i osobine geografskih informacija
- znati vrste geografskih informacionih tehnologija
- znati pojam GIS-a
- znati strukturu i primenu GIS-a
- umeti da selektuje informacije sa Interneta
- razumeti značaj i primenu informacija sa Interneta u lokalnoj sredini
| Geografski informacioni sistemi - Pojam i karakteristike geografskih informacija
- Geografske informacione tehnologije: sistem za globalno pozicioniranje (GPS), daljinska detekcija, geografski informacioni sistem (GIS)
- Geografski informacioni sistem (GIS) - pojam, struktura i primena
- Korišćenje informacija sa Interneta iz oblasti geodezije
| - Korišćenje računara i drugih elektronskih pomagala, kao i digitalnih karata
- Korišćenje klasičnih i savremenih izvora geografskih informacija
- Temu realizovati kroz 7 teorijskih časova
|
- Razumevanje pojmova grada i sela, strukture, odlika o razvoja gradova
- Razumevanje značaja očuvanja ekološke ravnoteže
| - znati da objasni pojam grada i sela
- znati faktore razvoja naselja
- znati da navede faktore oblikovanja prostorne strukture grada (pojam poslovnog centra grada City-ja, pojam geta)
- poznavati funkcionalnu strukturu grada
- poznavati socijalno-geografske odlike grada (kulturne funkcije grada; grad kao zajednica različitih grupacija ljudi; devijantne pojave u gradu)
- poznavati uzroke posledice rasta gradova - proces urbanizacije
- znati odnos grada i ruralnog okruženja
- znati buduće trendove urbanizacije
- razumeti važnost usklađenosti društveno-ekonomskog razvoja sa raspoloživim resursima (održivi razvoj)
- znati lokalne i globalne posledice čovekovih intervencija u prirodi
| Urbanizacija - Pojam grada i sela i faktori razvoja naselja
- Prostorna struktura grada
- Saobraćaj i turizam u gradu
- Funkcionalni tipovi gradova
- Socijalno-geografske odlike grada
- Uzroci, trendovi i posledice rasta gradova
- Gradska periferija i ruralni prostori
- Perspektive procesa urbanizacije
- Zagađivanje i zaštita ruralnih i urbanih prostora
| - Preporučujemo terenski rad
- Korišćenje interaktivnih metoda rada i elektronskih pomagala
- Korišćenje klasičnih oblika i izvora literature
- Temu realizovati kroz 8 teorijskih časova
|
- Razumevanje pojma lokacije i njene uloge u oblikovanju prostorne strukture delatnosti u gradu
| - znati pojam lokacije
- razumeti značaj planskog korišćenja zemljišta u gradu za potrebe lokacije delatnosti
- razumeti značaj fizičko-geografskih elemenata sredine za lokaciju delatnosti u gradu
- razumeti značaj saobraćaja kao faktora lokacije delatnosti u gradu
- razumeti značaj stanovništva grada kao faktora lokacije delatnosti
- znati prostornu raspodelu industrije u gradu
- znati prostornu raspodelu trgovine i drugih uslužnih delatnosti u gradu
- znati pojam biznis geografije
- razumeti značaj berzi u savremenim privrednim tokovima zemlje i sveta
| Lokacija i biznis geografija Pojam lokacije i korišćenje zemljišta u gradu Odnos lokacije i delatnosti u gradu (industrija, trgovina, finansije i bankarstvo, druge usluge,...) Faktori izbora lokacije: - fizičko-geografski elementi
- saobraćaj kao faktor lokacije
- demografski razvoj i uticaj na biznis
Pojam značaj biznis geografija - Berze u urbanim prostorima
| - Stečena znanja moraju da budu praktično primenljiva -primeri iz neposrednog urbanog okruženja
- Preko adekvatnih nastavnih sadržaja neophodno je zainteresovati i angažovati učenike u terenskim istraživanjima, pri čemu će učenici koristiti stečena geografska znanja, umenja i veštine.
- Temu realizovati kroz 7 teorijskih časova
|
NACRTNA GEOMETRIJA
1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE
RAZRED | NASTAVA | PRAKSA | UKUPNO |
Teorijska nastava | Vežbe | Praktična nastava | Nastava u bloku |
I | 37 | 37 | | | | 74 |
Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada
2. CILJEVI PREDMETA:
Osposobljavanje učenika da oblike i predmete iz prostora prikazuju crtežima u ravni (njihovim projekcijama), kao i da na osnovu crteža formiraju prostornu predstavu o projektovanim oblicima
razvijanje sposobnosti kod učenika za orijentaciju u ravni i prostoru, radi primene u stručnim predmetima i praksi
razvijanje sistematičnosti, preciznosti i urednosti kod učenika
priprema učenika za izradu geodetskih podloga i planova
3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA
Razred: prvi
NAZIV MODULA | Trajanje modula (časovi) |
Vrste projekcija, ortogonalna projekcija na jednu, dve i tri ravni | 28 |
Transformacija - rotacija | 8 |
Kotirana projekcija | 14 |
Rešavanje putnog pojasa - plato - i - put - | 24 |
4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA
Naziv modula: | Vrste projekcija, ortogonalna projekcija na jednu, dve i tri ravni |
Trajanje modula: | 28 časova |
CILJEVI MODULA | ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA |
- Razvijanje sposobnosti povezivanja znanja iz različitih oblasti
- Sticanje znanja o vrstama projekcija
- sticanje znanja o ortogonalnom projektovanju tačke, prave, i duži na jednu, dve i tri ravni
- Razvijanje sposobnosti kod učenika da stvori prostornu sliku na osnovu crteža i obrnuto
- Sticanje znanja o orijentisanoj ravni i prostoru
- Sticanje znanja o određivanju dimenzija projekcija na osnovu dimenzija tela koja se projektuju
| - znati da prepozna vrste projekcija
- znati da ortogonalno projektuje geometrijske likove na jednu, dve i tri ravni
- znati da ortogonalno projektuje geometrijska tela na jednu, dve i tri ravni (prizma, valjak, kupa ..)
- moći da identifikuje orijentisanu ravan i orijentisani prostor
- umeti da odredi dimenzije projektovanog tela i dimenzije projekcija
| - Pojam i vrste projekcija
- Ortogonalna projekcija tačke, prave i duži na jednu ravan; prava veličina duži i nagibnog ugla
- Ortogonalna projekcija tačke na dve ravni
- Koordinatni triedar
- Tačka u oktantima i njene projekcije
- Ortogonalna projekcija prave i duži; prodori prave, vidljivost
- Ortogonalna projekcija geometrijskih likova
- Ortogonalna projekcija geometrijskih tela
- Ravan u ortogonalnoj projekciji
- Tačka, karakteristične prave, geometrijski lik na zadatoj ravni
- Dvočasovna provera znanja putem testa
| - Obrazložiti cilj modula, način i kriterijum ocenjivanja
- U izlaganju materije o vrstama projekcije definisati pojam ortogonalne projekcije (primer sa senkom objekta na ravni stola)
- Definisati pojam koordinatnog sistema u ravni i prostoru i naglasiti povezanost sa matematikom i geodezijom
- Definisati projekcije tačke, prave i duži u oktantima
- Demonstrirati na grafoskopu projekcije geometrijskih tela u oktantima
- Demonstrirati model oktanta i na njemu pokazati kako izgledaju ortogonalne projekcije tačke, prave, duži i tela
- Sa učenicima obraditi elementarne primere
- Prezentirati formu testa i kriterijum ocenjivanja
|
Preporučeni načini ocenjivanja modula
usmeno izlaganje | test | esej | domaći zadatak | pismeni zadatak | aktivnost na času | praćenje praktičnog rada | dnevnik rada | test praktičnih veština | samostalni praktični rad | grafički rad |
| * | | | | * | | | | | * |
Naziv modula: | Transformacija - rotacija |
Trajanje modula: | 8 časova |
CILJEVI MODULA | ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA |
- Sticanje znanja o vrstama transformacija
- Sticanje znanja o nagibnom uglu duži prema projekcijskoj ravni
- Sticanje znanja o rotaciji
| - znati da prepozna transformacije i da ih primeni u zadacima
- umeti da odredi nagibni ugao prema ravni projektovanja
- znati da definiše rotaciju i ugao za koji se ona vrši
- umeti da uradi zadatke iz ove oblasti
| - Pojam transformacije
- Određivanje prave veličine i nagibnog ugla duži prema projekcijskoj ravni
- Pojam rotacije
- Rotacija ravni
- Jednočasovni test
| - Obrazložiti cilj modula, način i kriterijum ocenjivanja
- Definisati vrste transformacija
- Definisati nagibni ugao duži prema projekcijskoj ravni
- Definisati pojam rotacije i ugla za koji se vrši rotacija
- Sa učenicima obraditi elementarne primere
- Prezentirati formu testa i kriterijum ocenjivanja
|
Preporučeni načini ocenjivanja modula
usmeno izlaganje | test | esej | domaći zadatak | pismeni zadatak | aktivnost na času | praćenje praktičnog rada | dnevnik rada | test praktičnih veština | samostalni praktični rad | grafički rad |
| * | | | | * | | | | | * |
Naziv modula: | Kotirana projekcija |
Trajanje modula: | 14 časova |
CILJEVI MODULA | ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA |
- Sticanje znanja o pojmu kotirane projekcije
- Sticanje znanja o graduiranju prave i određivanju pada i intervala prave
- Sticanje znanja o međusobnom položaju dve prave u kotiranoj projekciji
- Sticanje znanja o ravni u kotiranoj projekciji
- Sticanje znanja o preseku dve ravni u kotiranoj projekciji
| - shvatiti pojam kotirane projekcije
- umeti da graduira pravu, odredi pad prave i interval
- umeti da definiše međusobni položaj dve prave
- umeti da predstavi presek dve ravni u kotiranoj projekciji
| - Kotirana projekcija, pojam
- Graduiranje prave, pad prave i interval
- Međusobni položaj dve prave
- Ravan u kotiranoj projekciji
- Međusobni položaj dve ravni, presek ravni
- Topografska površina, izohipse terena, linija najvećeg pada na terenu
- Presek ravni i terena
- Jednočasovni test provere znanja
| - Obrazložiti cilj modula, način i kriterijum ocenjivanja
- Definisati pojam kotirane projekcije
- Definisati kako se graduira prava i određuje pad prave (povezati sa merenjem dužina na terenu)
- Definisati međusobni položaj dve prave i povezati sa matematikom
- Definisati pojam ravni u kotiranoj projekciji
- Definisati pojam preseka dve ravni
- Sa učenicima obraditi elementarne primere
- Prezentirati formu testa i kriterijum ocenjivanja
|
Preporučeni načini ocenjivanja modula
usmeno izlaganje | test | esej | domaći zadatak | pismeni zadatak | aktivnost na času | praćenje praktičnog rada | dnevnik rada | test praktičnih veština | samostalni praktični rad | grafički rad |
| * | | | | * | | | | | * |
Naziv modula: | Rešavanje putnog pojasa - plato - i - put - |
Trajanje modula: | 22 časa |
CILJEVI MODULA | ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA |
- Osposobljavanje za dalje učenje i primenu stečenih znanja u struci
- Razvijanje sistematičnosti, urednosti, preciznosti u radu i veštine grafičkog izražavanja
- Rešavanje platoa
- Rešavanje puta u nagibu i krivini na pravilnom i nepravilnom terenu
| - znati da definiše pojam plato i da ga kroz zadatke reši
- znati da definiše pojam put i da ga kroz zadatke reši
| - Pojam platoa, plato na pravilnom i nepravilnom terenu, njegovo rešavanje
- Provera znanja putem testa u trajanju od dva časa
- Horizontalni put u pravcu i krivini, njegovo rešavanje
- Put u padu, pravcu i krivini, njegovo rešavanje
- Provera znanja putem testa u trajanju od dva časa
| - Obrazložiti cilj modula, način i kriterijum ocenjivanja
- Definisati pojam platoa i šta znači rešiti plato putem grafičke vežbe
- Definisati pojam put i šta znači rešiti put putem grafičkih vežbi
- Povezati sa primerima iz Primenjene geodezije
- Prezentirati formu testova i kriterijum ocenjivanja
|
Preporučeni načini ocenjivanja modula
usmeno izlaganje | test | esej | domaći zadatak | pismeni zadatak | aktivnost na času | praćenje praktičnog rada | dnevnik rada | test praktičnih veština | samostalni praktični rad | grafički rad |
| * | | | | * | | | | | * |
5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA
S. Živanović - Nacrtna geometrija za prvi razred geodetske tehničke škole
6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
Matematika
Tehničko crtanje
Primenjena geodezija
TEHNIČKO CRTANJE
1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE
RAZRED | NASTAVA | PRAKSA | UKUPNO |
Teorijska nastava | Vežbe | Praktična nastava | Nastava u bloku |
I | | 74 | | | | 74 |
II | | 74 | | | | 74 |
Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada
2. CILJEVI PREDMETA:
Razvijanje sposobnosti i veština kod učenika za korišćenje pribora za tehničko crtanje (rapidografi i šabloni za ispisivanje slova i brojeva, lenjiri, hamer i paus papir)
Razvijanje sposobnosti kod učenika da rade i čitaju tehnički crtež kao načina komuniciranja i sporazumevanja u tehničkoj struci
Razvijanje sistematičnosti, preciznosti i urednosti kod učenika
Osposobljavanje učenika za izradu grafičkog prikaza u zadatom vremenskom roku
Osposobljavanje za izradu grafičkog prikaza detalja i celine u zadatim razmerama
Priprema učenika za izradu geodetskih podloga i planova
Upoznavanje sa izgledom geodetskog plana i geodetske skice i iscrtavanje delova geodetskog plana i skice po zadatom uglednom primeru
Korišćenje "Geodetskog ključa" pri crtanju
3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA
Razred: prvi
NAZIV MODULA | Trajanje modula (časovi) |
Izvlačenje pravih i kružnih linija 0,1 - 0,8 | 14 |
"Redis" pismo i brojevi | 20 |
Pisanje kaligrafije | 10 |
Pisanje teksta pomoću šablona | 10 |
Topografski znaci objekata i graničnih linija | 20 |
Razred: drugi
NAZIV MODULA | Trajanje modula (časovi) |
Ispisivanje teksta i brojeva šablonima | 20 |
Iscrtavanje dela skice detalja snimljenog ortogonalnom i polarnom metodom | 20 |
Iscrtavanje dela plana sa horizontalnom i vertikalnom predstavom terena | 24 |
Iscrtavanje dela skice snimljenih podzemnih instalacija | 10 |
4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA
Naziv modula: | Izvlačenje pravih i kružnih linija 0,1 - 0,8 |
Trajanje modula: | 14 časova |
CILJEVI MODULA | ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA |
- Razvijanje osećaja za tačnost, preciznost i pedantnost neophodne geometru
- Upoznavanje sa priborom za crtanje
- Ovladavanje veštinom izvlačenja pravih i krivih linija u olovci i u tušu
| - umeti da crta tačno, precizno i pedantno
- umeti da koristi pribor za pisanje i crtanje
| - Upoznavanje sa priborom za crtanje i načinom njegove upotrebe
- Iscrtavanje pravih i izlomljenih linija različitih debljina i odstojanja
- Tuširanje pravih i izlomljenih linija različitih debljina i odstojanja
- Crtanje koncentričnih krugova nultim i običnim šestarom
- Izrada prvog radnog lista - test 1
| - Prikazati sav pribor i definisati tačne nazive
- Objasniti potrebu da se radi u olovci i u tušu
- Proveriti svakog učenika koliko je u stanju da rukuje priborom
- Objasniti sadržaj prvog radnog lista i način izrade kao i kriterijume za ocenjivanje testa
|
Preporučeni načini ocenjivanja modula
usmeno izlaganje | test | esej | domaći zadatak | pismeni zadatak | aktivnost na času | praćenje praktičnog rada | dnevnik rada | test praktičnih veština | samostalni praktični rad | grafički rad |
| | | | | * | | | * | | * |
Naziv modula: | "Redis" pismo i brojevi |
Trajanje modula: | 20 časova |
CILJEVI MODULA | ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA |
- Upoznavanje sa karakteristikama i potrebom korišćenja "redis" pisma i brojeva
- Stvaranje navike da u skladu sa važećim normama u geodeziji koristi "redis" pismo
- Ovladavanje veštinom slobodoručnog ispisivanja cifara u olovci i u tušu prema normama koje važe u geodeziji
| - znati da koristi "redis" kao i kada treba slobodoručno da ispisuje cifre
- umeti da piše "edis" pismom slova i brojeva u olovci i u tušu
- umeti da piše slobodnom rukom cifre u olovci
| - Upoznavanje sa karakteristikama "redis" pisma
- "redis" pismo, vežbanje u olovci
- "redis" pismo, vežbanje u tušu
- Ispisivanje cifara slobodnom rukom u olovci
- Brojevi: prav i kosi "redis" u olovci
- Brojevi: prav i kosi "redis" u tušu
- Izrada četvrtog radnog lista u tušu - test 4
| - Prikazati ugledni primer slova i brojeva ispisanih "redis" pismom
- Proveriti svakog učenika da li je shvatio izgled i formu ispisivanja "redis" pisma u olovci i u tušu
- Zadatu rečenicu ispisati slovima pravog i kosog "redisa" u određenom vremenskom roku
- Zadati da samostalno ispišu geodetskim ciframa deo telefonskog imenika
- Obratiti pažnju na izgled slobodoručno ispisanih cifara kao i ispisanih "redisom"
- Objasniti sadržaj četvrtog radnog lista i način izrade kao i kriterijum ocenjivanja testa
|
Preporučeni načini ocenjivanja modula
usmeno izlaganje | test | esej | domaći zadatak | pismeni zadatak | aktivnost na času | praćenje praktičnog rada | dnevnik rada | test praktičnih veština | samostalni praktični rad | grafički rad |
| | | | | * | | | * | | * |
Naziv modula: | Pisanje kaligrafije |
Trajanje modula: | 10 časova |
CILJEVI MODULA | ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA |
- Sticanje navike učenika da vodi računa o estetskom izgledu teksta pisanog kaligrafijom
- Sticanje veštine pisanja ćiriličnom i latiničnom kaligrafijom
| - umeti da grafički prikaže tekst pisan kaligrafijom
- znati da razlikuje sve vrste pisma koje se koriste kod geodetskih crteža
- znati da piše ćiriličnim i latiničnim kaligrafskim pismom u olovci i u tušu
| - Upoznavanje sa kaligrafijom kao pismom
- Pisanje kaligrafijom ćirilice i latinice u olovci
- Pisanje kaligrafijom ćirilice i latinice u tušu
- Izrada trećeg radnog lista u tušu - test 3
| - Prikazati ugledni primer kaligrafije
- Proveriti svakog učenika da li je shvatio izgled i formu ispisivanja kaligrafije u olovci i u tušu
- Objasniti sadržaj trećeg radnog lista i način izrade kao i kriterijum ocenjivanja testa
- Zadati da na času oblikuju naslovnu stranu knjige sa zadatim tekstom na osnovu uglednog primerka starih i savremenih knjiga
|
Preporučeni načini ocenjivanja modula
usmeno izlaganje | test | esej | domaći zadatak | pismeni zadatak | aktivnost na času | praćenje praktičnog rada | dnevnik rada | test praktičnih veština | samostalni praktični rad | grafički rad |
| | | | | * | | | * | | * |
Naziv modula: | Pisanje teksta pomoću šablona |
Trajanje modula: | 10 časova |
CILJEVI MODULA | ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA |
- Sticanje veštine korišćenja svih vrsta šablona za ispisivanje teksta u olovci i u tušu
- Sticanje navike da sam odredi debljinu linije za svaki šablon
| - znati da koristi sve vrste šablona za ispisivanje slova i brojeva u tušu
- znati da odredi odgovarajuću debljinu linije tuširanja za svaki šablon
| - Upotreba šablona
- Ispisivanje teksta šablonom u olovci
- Ispisivanje teksta šablonom u tušu
- Izrada drugog radnog lista - test 2
| - Pokazati različite vrste šablona i demonstrirati pisanje pomoću olovke
- Proveriti svakog učenika da li pravilno koristi šablon prilikom ispisivanja u olovci i u tušu
- Objasniti sadržaj drugog radnog lista i način izrade kao i kriterijum ocenjivanja testa
|
Preporučeni načini ocenjivanja modula
usmeno izlaganje | test | esej | domaći zadatak | pismeni zadatak | aktivnost na času | praćenje praktičnog rada | dnevnik rada | test praktičnih veština | samostalni praktični rad | grafički rad |
| | | | | * | | | * | | * |
Naziv modula: | Topografski znaci objekata i graničnih linija |
Trajanje modula: | 20 časova |
CILJEVI MODULA | ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA |
- Sticanje znanja o topografskim znacima geodetskih tačaka, repera objekata i graničnih linija
- Sticanje veštine crtanja topografskih znakova svih elemenata u geodeziji
| - znati da primeni topografske znake geodetskih tačaka, repera objekata i graničnih linija
- moći da čita sve topografske znake
- umeti da samostalno crta sve topografske znake
| - Vrste topografskih znakova
- Topografski znaci geodetskih tačaka i repera u olovci
- Topografski znaci geodetskih tačaka i repera u tušu
- Topografski znaci objekata u olovci
- Topografski znaci objekata u tušu
- Topografski znaci graničnih linija u olovci
- Topografski znaci graničnih linija u tušu
- Izrada petog radnog lista u tušu - test 5
| - Prikazati ugledni primer topografskih znakova
- Prikazati ugledni primer topografskih znakova geodetskih tačaka, repera i graničnih linija
- Proveriti svakog učenika da li je shvatio izgled i formu topografskih znakova u olovci i u tušu
- Objasniti sadržaj petog radnog lista i način izrade kao i kriterijum ocenjivanja testa
|
Preporučeni načini ocenjivanja modula
usmeno izlaganje | test | esej | domaći zadatak | pismeni zadatak | aktivnost na času | praćenje praktičnog rada | dnevnik rada | test praktičnih veština | samostalni praktični rad | grafički rad |
| | | | | * | | | * | | * |
Naziv modula: | Ispisivanje teksta i brojeva šablonima |
Trajanje modula: | 20 časova |
CILJEVI MODULA | ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA |
- Razvijanje tačnosti i preciznosti neophodnih geometru
- Sticanje veštine pisanja šablonima koji imaju primenu u geodeziji
- Razvijanje svih aspekata ličnosti učenika u skladu sa njegovim razvojnim potrebama, potencijalima i interesovanjima
| - umeti da ispisuje brojeve i slova uz pomoć šablona
- znati da samostalno primeni i koristi šablone koji se koriste u geodetskoj struci
| - Ispisivanje teksta i brojeva šablonom veličine 2 i 3 mm na osnovu uglednog primera
- Ispisivanje teksta i brojeva šablonom veličine 4 i 5 mm na osnovu uglednog primera
- Izrada radnog lista
| - Definisati upotrebu tehničkog crtanja u izradi geodetskih planova
- Demonstrirati korišćenje rapidografa i šablona
- Pokazati sadržaj prvog i drugog lista i način izrade lista koji će učenik samostalno da iscrta.
- Zadati da na času učenici ispišu svoje indikacije u zadatom roku
|
Preporučeni načini ocenjivanja modula
usmeno izlaganje | test | esej | domaći zadatak | pismeni zadatak | aktivnost na času | praćenje praktičnog rada | dnevnik rada | test praktičnih veština | samostalni praktični rad | grafički rad |
| | | | | * | | | * | | * |
Naziv modula: | Iscrtavanje dela skice detalja snimljenog ortogonalnom i polarnom metodom |
Trajanje modula: | 20 časova |
CILJEVI MODULA | ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA |
- Sticanje znanja o sadržaju skice detalja
- Sticanje veštine crtanja topografskih znakova svih elemenata sa skice detalja
- Razvijanje veštine slobodoručnog ispisivanja cifara i teksta prema pravilima koje važe u geodeziji za ispisivanje podataka snimanja ortogonalnom i polarnom metodom na skici detalja
| - znati da opiše skicu detalja
- znati da pravilno nacrta sve topografske znake koji predstavljaju sadržaj skice detalja
- znati da napiše na skici detalja snimanja ortogonalnom metodom sve potrebne podatke
- znati da napiše na skici detalja snimanja polarnom metodom sve potrebne podatke
| - Precrtavanje dela skice detalja snimanja ortogonalnom metodom sa izradom opisa skice, iscrtavanje topografskih znakova, ispisivanje podataka snimanja apscisa, ordinata, kontrolnih merenja i indikacija vlasnika
- Precrtavanje dela skice detalja snimanja polarnom metodom
- Izrada radnog lista
- Izrada grafičkog rada
| - Prikazati ugledni primer dela skice detalja
- Objasniti način crtanja neophodnih topografskih znakova i pokazati gde se oni nalaze u topografskom ključu
- Objasniti sadržaj lista i način izrade i kriterijum ocenjivanja
- Zadati da na času učenici samostalno iscrtaju deo skice detalja u zadatom vremenskom roku
|
Preporučeni načini ocenjivanja modula
usmeno izlaganje | test | esej | domaći zadatak | pismeni zadatak | aktivnost na času | praćenje praktičnog rada | dnevnik rada | test praktičnih veština | samostalni praktični rad | grafički rad |
| | | | | * | | | * | | * |
Naziv modula: | Iscrtavanje dela plana sa horizontalnom i vertikalnom predstavom terena |
Trajanje modula: | 24 časa |
CILJEVI MODULA | ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA |
- Sticanje znanja o sadržaju katastarskog plana
- Sticanje znanja o izgledu i sadržaju geodetskog plana sa horizontalnom i vertikalnom predstavom terena
- Sticanje znanja i veština crtanja topografskih znakova koji se koriste za prikaz horizontalne i vertikalne predstave terena na geodetskim planovima
| - znati da interpretira geodetski plan sa horizontalnom i vertikalnom predstavom terena
- znati da pravilno nacrta sve topografske znake koji čine sadržaj geodetskog plana sa horizontalnom i vertikalnom predstavom terena (poligonske tačke, granične tačke i linije parcela, zgrade, izohipse, kote tačaka i dr.)
| - Precrtavanje dela katastarskog plana sa izradom opisa lista
- Iscrtavanje graničnih tačaka i linija katastarskih parcela
- Numerisanje katastarskih parcela
- Iscrtavanje dela plana sa horizontalnom predstavom terena i objekata
- Iscrtavanje dela plana sa vertikalnom predstavom terena (kote tačaka i izohipse)
- Izrada grafičkog rada u trajanju od 2 časa
- Izrada radnog lista
| - Prikazati ugledni primer dela plana sa horizontalnom i vertikalnom predstavom terena
- Proveriti svakog učenika u primeni topografskih znakova
- Objasniti sadržaj lista, način izrade i kriterijum ocenjivanja
|
Preporučeni načini ocenjivanja modula
usmeno izlaganje | test | esej | domaći zadatak | pismeni zadatak | aktivnost na času | praćenje praktičnog rada | dnevnik rada | test praktičnih veština | samostalni praktični rad | grafički rad |
| | | | | * | | | * | | * |
Naziv modula: | Iscrtavanje dela skice snimljenih podzemnih instalacija |
Trajanje modula: | 10 časova |
CILJEVI MODULA | ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA |
- Sticanje znanja o sadržaju skice snimljenih podzemnih instalacija
- Sticanje znanja iscrtavanja topografskih znakova podzemnih instalacija
| - znati da pravilno iscrta topografske znake koji se koriste na skici snimljenih podzemnih instalacija
| - Iscrtavanje dela lista na kojem su predstavljeni topografski znaci podzemnih instalacija
- Izrada grafičkog rada
- Izrada radnog lista
| - Prikazati ugledni primer dela skice snimljenih podzemnih instalacija
- Objasniti sadržaj lista i način izrade i kriterijum ocenjivanja
- Zadati da na času samostalno prikažu nekoliko topografskih znakova podzemnih instalacija u zadatom roku
|
Preporučeni načini ocenjivanja modula
usmeno izlaganje | test | esej | domaći zadatak | pismeni zadatak | aktivnost na času | praćenje praktičnog rada | dnevnik rada | test praktičnih veština | samostalni praktični rad | grafički rad |
| | | | | * | | | * | | * |
5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA
S. Živanović - Udžbenik: Tehničko crtanje za Geodetsku tehničku školu
Zbirka radnih listova
Topografski ključ
6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
Geodetska merenja i računanja
Katastar nepokretnosti i uređenje zemljišne teritorije
Nacrtna geometrija
Geodetski planovi
GEODEZIJA
1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE
RAZRED | NASTAVA | PRAKSA | UKUPNO |
Teorijska nastava | Vežbe | Praktična nastava | Nastava u bloku |
I | 111 | | | | | 111 |
II | 148 | | | | | 148 |
III | 111 | | | | | 111 |
IV | 68 | | | | | 68 |
Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada
2. CILJEVI PREDMETA:
Upoznavanje sa poslovima geometra
Sticanje potrebnih znanja iz oblasti geodezije
Priprema za izučavanje i uspešno usvajanje znanja iz drugih stručnih oblasti geodezije
Upoznavanje metoda merenja i instrumenata
Ovladavanje formulama za obradu podataka merenja
Ovladavanje postupcima merenja uglovnih i linearnih veličina
Osposobljavanje za izradu horizontalne i vertikalne predstave terena
Spremnost za izradu testa provere znanja po modulima i u celini
3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA
Razred: prvi
NAZIV MODULA | Trajanje modula (časovi) |
Opšti pojmovi u geodeziji | 15 |
Priprema instrumenata za merenje horizontalnih uglova, metode merenja | 36 |
Priprema instrumenata za merenje vertikalnih uglova, metode merenja | 20 |
Priprema za merenje dužine pantljikom i obrada podataka merenih dužina | 19 |
Terenski radovi u poligonskoj mreži | 21 |
Razred: drugi
NAZIV MODULA | Trajanje modula (časovi) |
Računanja u poligonskoj mreži | 80 |
Teorija grešaka | 15 |
Linijska mreža | 20 |
Elektronsko merenje dužina - elektronske merne stanice | 33 |
Razred: treći
NAZIV MODULA | Trajanje modula (časovi) |
Snimanje detalja | 22 |
Ortogonalna metoda snimanja detalja | 15 |
Nivelmanska mreža | 28 |
Detaljni nivelman | 15 |
Geodetska osnova - trigonometrijska mreža i referentna mreža | 31 |
Razred: četvrti
NAZIV MODULA | Trajanje modula (časovi) |
Polarna metoda snimanja detalja | 36 |
Trigonometrijski nivelman | 12 |
Globalni pozicioni sistemi - GPS | 20 |
4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA
CILJEVI MODULA | ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će: | PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA | PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA |
- Sticanje osnovnih znanja o geodeziji, čime se bavi i koje se metode koriste
- Sticanje znanja o geodetskim mrežama i njihovoj nameni
- Shvatanje pojmova u vezi vertikalne predstave terena
- Sticanje osnovnih znanja o planu, karti i razmeri.
- Osposobljavanje za dalje učenje
- Sticanje sistema pojmova
| - umeti da definiše geodeziju, da kaže čime se bavi i šta je njen zadatak
- znati da definiše geodetske mreže i objasni čemu služe
- znati da definiše metode koje se koriste za snimanje detalja
- moći da nabroji prednosti i nedostatke numeričkih metoda
- znati da definiše koordinatni sistem i koordinate
- znati da definiše razmeru, plan i karta.
- umeti da sračuna dužinu na planu ili u prirodi za odgovarajuću razmeru
| - Pojam, zadatak i značaj geodezije
- Oblik i dimenzije Zemlje
- Nivoska površ, normala, vertikala, visina, visinska razlika
- Geodetske mreže
- Jedinice za merenje uglova, dužina i površina, pretvaranje jednih u druge
- Koordinatni sistem
- Metode snimanja
- Plan, karta, razmera
- Jednočasovni test provere znanja
| - Definisati pojam i značaj geodezije i insistirati na tome da svaki učenik to ponovi.
- Obnoviti osnovne jedinice mere za dužine i uglove.
- Na ravanskom i prostornom modelu definisati koordinatni sistem.
- Prikazati plan i kartu i na njima definisati pojam razmere.
- Izložiti formu testa usvojenih znanja i upoznati učenike sa kriterijumom ocenjivanja
|
Preporučeni načini ocenjivanja modula
usmeno izlaganje | test | esej | domaći zadatak | pismeni zadatak | aktivnost na času | praćenje praktičnog rada | dnevnik rada | test praktičnih veština | samostalni praktični rad | grafički rad |
* | * | | * | | | | | | | |
Sledeći