Osnovi grafičke tehnike

(za obrazovne profile TEHNIČAR ZA OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA - ogled i
TEHNIČAR ZA GRAFIČKU PRIPREMU - ogled

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I	74					74
II	74					74

Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

Sticanje osnovnih znanja o fazama izrade grafičkog proizvoda
Dobijanje osnovnih teorijskih znanja za uspešno savladavanje programa stručnih predmeta
Podsticanje interesovanja kod učenika za praktičnu primenu stručnih znanja
Sticanje teorijske osnove za uspešno nastavljanje obrazovanja

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Grafička industrija	8
Izrada sloga	22
Izrada kopirnih predložaka	20
Izrada štamparskih formi	24

Razred: drugi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Umnožavanje	6
Štampanje	30
Reprofotografski postupci umnožavanja	8
Grafička dorada	21
Materijali u grafičkoj industriji	9

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Grafička industrija
Trajanje modula:	8 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja o razvoju i podeli grafičke industrije sticanje osnovnih znanja o proizvodima grafičke industrije sticanje osnovnih znanja o glavnim proizvodnim područjima grafičke industrije	shvatiti položaj grafičke industrije u savremenoj industriji upoznati razvoj grafičke industrije upoznati različite vrste grafičkih proizvoda znati postupke za dobijanje grafičkog proizvoda	podela grafičke industrije razvoj grafičke industrije proizvodi grafičke industrije faze izrade grafičkog proizvoda	ove sadržaje izučavaju učenici svih obrazovnih profila pa ih treba ostvariti tako da čine integralnu celinu jer je finalni grafički proizvod rezultat timskog rada koristiti šeme za podelu grafičke industrije kao i šeme tehnoloških postupaka za izradu grafičkih proizvoda omogućiti učenicima obilazak kabineta za praktičnu nastavu i savremenih štamparija

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*

Naziv modula:	Izrada sloga
Trajanje modula:	22 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja o različitim tehnološkim postupcima za izradu sloga sticanje osnovnih znanja o tipografiji	shvatiti značaj tipografskog pisma u grafičkoj industriji upoznati osnovne karakteristike tipografskog pisma znati šta je rez pisma znati jedinice mera u tipografiji upoznati se sa načinom formiranja rukopisa znati vrste sloga znati sve vrste sloga i njihove postupke dobijanja	tipografsko pismo karakteristike pisma osnovna tipografska pravila tipografski sistem mera rukopis olovni slog, pisani slog, fotoslog, kompjuterski slog	ukazati na mogućnost pojedinih tehnika za izradu sloga navodeći prednosti u odnosu na njihovu upotrebu, vreme korišćenja i cenu proizvoda omogućiti obilazak školskih kabineta demonstrirati uzorke različitih vrsta slogova sadržaj povezati sa predmetom informatike i programima za izradu kompjuterskog sloga

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Izrada kopirnih predložaka
Trajanje modula:	20 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje osnovnih znanja o fazama izrade kopirnih predložaka sticanje osnovnih znanja o fotografskom materijalu upoznavanje sa fotografskim aparatima i uređajima	poznavati faze izrade kopirnih predložaka shvatiti ulogu repropripreme upoznati sa radom u repropripremi upoznati fotografske materijale, njihovu građu i karakteristike upoznati princip rada fotografskih aparata i uređaja znati ulogu i vrste reproretuša	repropriprema reprofotografija fotografski materijali fotografske kamere i uređaji snimanje originala vrste i karakteristike kopirnih predložaka za osnovne tehnike štampanja reproretuš	učenicima omogućiti obilazak kabineta za repropripremu demonstrirati obradu fotografskih materijala pokazati različite uzorke kopirnih predložaka istaći značaj kvaliteta kopirnih predložaka za kvalitet štamparske forme demonstrirati rad fotografskih aparata i uređaja

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*

Naziv modula:	Izrada štamparskih formi
Trajanje modula:	24 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o postupcima izrade štamparskih formi za sve tehnike štampanja sticanje znanja o vrstama materijala za izradu štamparske forme	shvatiti ulogu štamparske forme u procesu štampanja upoznati sa grafičkom montažom razlikovati štamparske forme zavisno od vrste tehnike štampanja upoznati postupke dobijanja štamparske forme za visoku štampu upoznati postupke dobijanja štamparske forme za ravnu štampu upoznati postupke dobijanja štamparske forme za duboku štampu upoznati postupke dobijanja štamparske forme za propusnu štampu	grafička montaža štamparska forma za visoku štampu štamparska forma za ravnu štampu štamparska forma za duboku štampu štamparska forma za propusnu štampu	demonstrirati postupke izrade štamparskih formi za sve tehnike štampe omogućiti obilazak školskih kabineta za izradu štamparske forme

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Umnožavanje
Trajanje modula:	6 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Upoznavanje učenika sa ciljem i zadatkom umnožavanja Sticanje osnovnih znanja o tehnikama umnožavanja Upoznavanje sa radom mašina i uređaja za umnožavanje	znati šta je cilj i zadatak umnožavanja znati osnovne načine umnožavanja shvatiti značaj umnožavanja u dobijanju finalnog grafičkog proizvoda upoznati rad mašina i uređaja za umnožavanje	Umnožavanje	Ove sadržaje izučavaju učenici svih obrazovnih profila pa ih treba ostvariti tako da čine integralnu celinu jer je finalni grafički proizvod rezultat timskog rada Koristiti šeme za podelu grafičke industrije kao šeme tehnoloških postupaka za izradu grafičkih proizvoda Omogućiti učenicima obilazak savremenih štamparija

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*

Naziv modula:	Štampanje
Trajanje modula:	30 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Upoznavanje učenika sa procesom štampanja Sticanje osnovnih znanja o pojedinim tehnikama štampanja Upoređivanje raznih tehnika štampanja i štamparskih postupaka Upoznavanje sa radom štamparskih mašina u okviru svake tehnike štampanja	znati kako se odvija proces štampanja znati osnovne tehnike štampanja, kao i razlike u ostvarivanju i korišćenju ovih tehnika razlikovati razne vrste štamparskih postupaka u okviru jedne tehnike štampanja shvatiti princip rada štamparskih mašina znati da razlikuje otiske pojedinih tehnika štampanja upoznati principe visoke štampe kao i mašine i uređaje za visoku štampu upoznati štamparske postupke u visokoj štampi upoznati principe ravne štampe kao i mašine i uređaje za ravnu štampu upoznati štamparske postupke u okviru ravne štampe upoznati principe duboke štampe kao i mašine i uređaje za duboku štampu upoznati principe propusne štampe kao i mašine za propusnu štampu	Tehnika visoke štampe Tehnika ravne štampe Tehnika duboke štampe Tehnika propusne štampe	Omogućiti obilazak savremenih štamparija gde će se učenici upoznati sa tehnikama štampanja Demonstrirati razlike u otiscima pri raznim tehnikama štampanja Omogućiti razgledanje štamparija koje koriste štampu u boji

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Reprografski postupci umnožavanja
Trajanje modula:	8 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Upoznavanje učenika sa drugim i postupcima umnožavanja Sticanje osnovnih znanja o reprografskim postupcima umnožavanja Sticanje osnovnih znanja o specijalnim postupcima umnožavanja Sticanje osnovnih znanja o digitalnoj štampi	znati druge postupke umnožavanja znati kako se vrši umnožavanje sa svetlosnim zracima znati kako se vrši umnožavanje bez svetlosnih zraka znati koji su specijalni postupci umnožavanja upoznati rad savremene digitalne štampe	Reprografski postupci umnožavanja Specijalni postupci umnožavanja Digitalna štampa	Omogućiti obilazak štamparija sa nekim od navedenih postupaka umnožavanja Obilazak štamparija sa digitalnom štampom Ukazati na prednost i nedostatke ovakvih postupaka štampanja

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*					*

Naziv modula:	Grafička dorada
Trajanje modula:	21 čas

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Upoznavanje učenika sa značajem završne faze pri izradi grafičkog proizvoda Upoznavanje učenika sa podelom grafičke dorade Upoznavanje učenika sa klasifikacijom grafičkih proizvoda Upoznavanje učenika sa razlikama između ručnog i industrijskog rada Upoznavanje učenika sa tehnikama grafičke dorade Upoznavanje učenika sa pojedinačnom i serijskom izradom grafičkih proizvoda	znati podelu i klasifikaciju proizvoda znati tehnike grafičke dorade znati tehniku rezanja, kako i čime se obavlja znati tehniku savijanja, kako i čime se obavlja znati tehniku sakupljanja, kako i čime se obavlja znati tehniku šivenja, kako i čime se obavlja znati tehniku lepljenja, kako i čime se obavlja upoznati način izrade brošura i tvrdog poveza upoznati dekorativne tehnike i oplemenjivanje materijala upoznati i specijalne postupke utiskivanja i izrezivanja znati koji su proizvodi kartonaže, ambalaže i prerade papira	Klasifikacija proizvoda knjigovezačke dorade Tehnike knjigovezačke dorade Specijalni postupci knjigovezačke dorade Ambalaža, kartonaža i prerada papira	Poseta školskom kabinetu za grafičku doradu Predstavljanje modela knjigovezačke delatnosti Demonstriranje knjigovezačkih tehnika Ukazivanje na moguće štete pri radu na visoko produktivnim mašinama i linijama grafičke dorade

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

Naziv modula:	Materijali u grafičkoj industriji
Trajanje modula:	9 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih znanja o materijalima koji se koriste u grafičkoj industriji	upoznati razne vrste materijala u grafičkoj industriji znati kada i gde se koriste metali i legure u grafičkoj industriji znati kako se koriste papir, karton i lepenka upoznati kako i gde se koriste plastične mase upoznati se sa raznim vrstama materijala za štampanje upoznati se sa štamparskim bojama upoznati se sa lepilima	Metali i legure Papiri, kartoni i lepenke Plastične mase Štamparske boje Lepila	Predstaviti uzorke odgovarajućeg materijala Ukazati na upotrebu odgovarajućeg materijala u grafičkoj industriji

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*				*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Vladimir Konstatinović, Aleksandar Petrović, Osnovi grafičke tehnike, Zavod za udžbenike, Beograd 2002.
Gordana Milovanović, Tehnologija grafičke montaže i hemigrafije, Zavod za udžbenike, 1999.
Zoran Urošević, Tehnologija tipografije, Zavod za udžbenike, 1999.
Jovan Češka, Tehnologija reprodukcije, Zavod za udžbenike
Velibor Božović, Milan Bošković: Tehnologija duboke i visoke štampe, 1990.
Karlo Bingold: Tehnologija ravne štampe, 1989.
Milan Poznovija: Tehnologija sito-štampe, 1991.
Slobodan Jovanović, Đuro Kosanović: Tehnologija grafičkih materijala, 1998.
Vladimir Konstantinović: Tehnologija grafičke dorade, 1993.

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Računarstvo i informatika
Tehnologija grafičkog materijala
Tehnologija tipografije
Tehnologija izrade štamparske forme
Tehnologija reprodukcije
Hemija

Tehnologija grafičkog materijala

(za obrazovne profile TEHNIČAR ZA OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA - ogled
i TEHNIČAR ZA GRAFIČKU PRIPREMU - ogled)

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I
II	74					74
III	70					70

Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

Sticanje znanja o materijalima koji se koriste u grafičkoj industriji
Obezbeđivanje neophodne teorijske osnove za uspešno savlađivanje programa stručnih predmeta
Razvijanje vlastitih strategija uspešnog učenja (razlikuje bitnog od nebitnog, analizira podatke, samostalno zaključuje)
Primenjivanje stečenih znanja u svom okruženju

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: drugi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Metalni materijali	18
Papir	25
Grafičke boje	27
Lakovi	4

Razred: treći

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Makromolekuli	15
Plastične mase	15
Fotografski materijali	12
Lepila	10
Guma	10
Maziva	8

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Razred: drugi

Naziv modula:	Metalni materijali
Trajanje modula:	18 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o metalnim materijalima koji se koriste u grafičkoj industriji	znati metale i legure koje se primenjuju u grafičkoj industriji znati da objasni ulogu i značaj metala i legura u grafičkoj industriji znati da primeni određeni metal ili leguru u grafičkoj proizvodnji	Metali koji se primenjuju u grafičkoj industriji Legure koje se primenjuju u grafičkoj industriji Mehanička ispitivanja metala i legura Ispitivanje metala sa razaranjem i bez razaranja Određivanje tvrdoće metala Korozija metala i zaštita od korozije	Ove sadržaje izučavaju učenici svih obrazovnih profila pa ih treba ostvariti tako da čine integralnu celinu Demonstrirati različite uzorke metala i legura Istaći značaj kvaliteta metala legura za grafičku industriju

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Papir
Trajanje modula:	25 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o značaju celuloze i papira u grafičkoj industriji	znati da objasni značaj celuloze i papira u grafičkoj industriji razumeti proces proizvodnje papira znati svojstva papira za određene vrste štampe znati da objasni mehanička i hemijska svojstva papira	Tehnološki proces proizvodnje papira Formati papira Osobine papira Celuloza Metode ispitivanja papira Štamparski papiri Uticaj spoljnih faktora na papir Priprema papira za štampu	Učenicima omogućiti obilazak fabrike za proizvodnju papira Demonstrirati uzorke različitih vrsta papira, kartona i lepenski Istaći značaj kvaliteta štamparskog papira za proces štampanja Demonstrirati pojedine metode ispitivanja papira Koristiti šeme za tehnolški proces proizvodnje papira

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Grafičke boje
Trajanje modula:	27 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o grafičkim bojama	znati da objasni značaj grafičkih boja znati da razlikuje vrste boja koje se koriste za razne tehnike štampe razumeti proces proizvodnje grafičkih boja znati da primeni određenu vrstu boje za određenu vrstu štampe	Priroda grafičkih boja Sastav grafičkih boja i uloga komponenti Pigmenti Veziva Osnovne osobine grafičkih boja i njihovo određivanje Svojstva grafičkih boja u zavisnosti od tehnike štampe Uzajamno delovanje boja i podloge Mehanizmi sušenja grafičkih boja	Učenicima omogućiti obilazak fabrike za proizvodnju grafičkih boja Učenicima omogućiti obilazak kabineta za štampu Koristiti šeme za dobijanje raznih vrsta grafičkih boja Demonstrirati uzorke boja za različite tehnike štampe

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Lakovi
Trajanje modula:	4 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o lakovima koji se koriste u grafičkoj industriji	znati da objasni značaj lakova koji se koriste u grafičkoj industriji znati da razlikuje vrste lakova znati da primeni određenu vrstu lakova	Lakovi za lakiranje Lakovi za boje Lak za sušenje na povišenoj temperaturi Sjajan lak Lak na bazi tvrde smole i lanenog ulja	Učenicima omogućiti obilazak fabrika za proizvodnju lakova Demonstrirati uzorke različitih vrsta lakova

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Razred: treći

Naziv modula:	Makromolekuli
Trajanje modula:	15 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o makromolekulima koji se koriste u grafičkoj industriji	znati makromolekule koji se koriste u grafičkoj industriji znati da objasni razliku između prirodnih i sintetičkih makromolekula znati da primeni određene makromolekule u praksi	Klasifikacija makromolekula Prirodni makromolekuli Sintetički makromolekuli Struktura i osobine polimernih materijala Polimer kao industrijski materijal Primena makromolekula u grafičkoj industriji	Učenicima omogućiti obilazak različitih fabrika koje koriste polimere kao industrijski materijal Demonstrirati uzorke različitih vrsta makromolekula (celuloza, skrob, belančevine.) Sadržaj povezati sa predmetom hemije

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Plastične mase
Trajanje modula:	15 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o plastičnim masama koje se koriste u grafičkoj industriji	znati da objasni svojstva plastičnih masa shvatiti postupke prerade plastične mase znati da primeni određenu plastičnu masu kao podlogu za štampanje	Sastav plastičnih masa Prerada plastičnih masa Prevlačenje metala i drugih materijala plastičnim masama Obrada površina Štampanje na plastičnim masama Primena plastičnih masa u grafičkoj industriji	Omogućiti učenicima obilazak štamparija koje koriste plastične mase kao podlogu za štampanje Demonstrirati preradu plastičnih masa Demonstrirati uzorke različitih plastičnih masa

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Fotografski materijali
Trajanje modula:	12 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o fotografskim materijalima koji se koriste u grafičkoj industriji	znati građu fotografskog materijala znati da prepozna vrste fotografskih materijala znati da primeni određenu vrstu fotografskih materijala u grafičkoj industriji	Građa i način dobijanja fotografskog materijala Karakteristike fotografskog materijala Sastav i osobina rastvora koji se koristi za obradu fotografskog materijala Sastav i osobine kopirnih slojeva	Učenicima omogućiti obilazak kabineta za repro-pripremu Demonstrirati obradu fotografskih materijala Demonstrirati različite vrste fotografskog materijala Istaći značaj kvaliteta fotografskog materijala za kvalitet štampe

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Lepila
Trajanje modula:	10 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o lepilima u grafičkoj industriji	znati da objasni svojstva lepila koja se koriste u grafičkoj industriji znati da primeni određenu vrstu lepila znati proces lepljenja	Klasifikacija lepila Teorija lepljenja Uticaj pojedinih komponenti lepila na njegova svojstva Uticaj uslova slepljivanja na jačinu slepljivanja Primena lepila u grafičkoj industriji	Učenicima omogućiti obilazak kabineta za doradu Demonstrirati lepljenje pojedinih materijala Demonstrirati različite uzorke lepila koja se koriste u grafičkoj industriji

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Guma
Trajanje modula:	10 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o gumi koja se koristi u grafičkoj industriji	znati svojstva prirodnog i sintetičkog kaučuka znati da prepozna razne uzorke guma koje se koriste u grafičkoj industriji znati da objasni ulogu i značaj kaučuka za grafičku industriju	Elastomeri Prirodni kaučuk Sintetički kaučuk Proizvodnja gume Izrada gumenih proizvoda	Omogućiti učenicima obilazak fabrike za proizvodnju gume Demonstrirati uzorke različitih guma (gume za ofset štampu, klišea za flekso štampu) Koristiti šeme za proizvodnju gume

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

Naziv modula:	Maziva
Trajanje modula:	8 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o ulozi i svojstvima maziva koja se koriste u grafičkoj industriji	znati da objasni maziva koja se koriste u grafičkoj industriji znati da primeni određenu vrstu maziva znati da razlikuje vrste maziva	Tipovi podmazivanja Vrste maziva Metode podmazivanja Klasifikacija maziva Primena maziva u grafičkoj industriji Aditivi	Omogućiti učenicima obilazak fabrika koje proizvode maziva Istaći značaj pravilnog izbora vrste i tipa sredstava za podmazivanje i načina podmazivanja za veliki broj različitih mašina, postrojenja i uređaja koji se koristi u grafičkoj industriji

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*	*	*			*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Milan Brekić, Divna Tarabić, Rista Trajković: Tehnologija grafičkog materijala za drugi razred, Zavod za izdavanje udžbenika 1995.
Slobodan Jovanović, Đuro Kosanović: Tehnologija grafičkog materijala za treći razred, Zavod za izdavanje udžbenika 1998.
Arsenijević M. Valčić A. Brekić M.: Fizičko-mehanička ispitivanja materijala, Građevinska knjiga, Beograd, 1972.
Mladenović S.: Korozija materijala, Tehnološko-metalurški fakultet, Beograd, 1978.
Divna Tarabić: Papir, Beograd 1973.
Jaćović M.: Makromolekuli IHTM, Beograd, 1970.
Levi B.: Tehnologija prerade plastičnih masa, Tehnička knjiga, Beograd, 1965.

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Osnovi grafičke tehnike
Hemija

Preduzetništvo u grafičkoj industriji

(za obrazovne profile TEHNIČAR ZA OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA - ogled
i TEHNIČAR ZA GRAFIČKU PRIPREMU - ogled)

1. CILJEVI PREDMETA:

Edukacija srednje-stručnih profila grafičke struke u oblasti ekonomije i organizacije rada u grafičkim preduzećima
Upoznavanje osnovnih ekonomskih pojmova kao što su osnovna i obrtna sredstva u grafičkom preduzeću
Upoznavanje značaja rezultata poslovanja grafičkih preduzeća, ulaganja i troškova u grafičkim preduzećima
Upoznavanje značaja razvoja istraživanja i primene novih ekonomskih, organizacionih i tehničko-tehnoloških dostignuća u grafičkoj industriji
Upoznavanje ISO-standarda
Sticanje znanja o organizaciono-ekonomskim i proizvodnim faktorima kao i o značaju primene najnovijih grafičkih tehnologija bitnih za privredni razvoj grafičke industrije
Upoznavanje znanja o osnovnim postavkama preduzetništva u okviru ekonomskih i organizacionih modela u grafičkoj industriji

2. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Igor Ristić: Ekonomika i organizacija grafičkih preduzeća, Zavod za udžbenike, Beograd, 1992.

3. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Matematika
Računarstvo i informatika
Likovna kultura
Filozofija
Strani jezik
Osnovi grafičke tehnike

4. CILJEVI, ISHODI I PREPORUČENI SADRŽAJI PREDMETA PO RAZREDIMA

Razred: četvrti

Godišnji fond časova:

60 časova

CILJEVI

ISHODI
Po završetku četvrtog razreda učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

Sticanje osnovnih znanja o položaju, mestu i ulozi grafičke industrije u ukupnoj privredi zemlje

razumeti značaj, mesto i ulogu grafičke industrije u ukupnoj privredi naše zemlje

Privreda grafičke industrije i grafička preduzeća

Karakteristike grafičke industrije i njenih proizvoda
Spoljno-trgovinska razmena na nivou industrijske grane
Strategija razvoja i integracija u međunarodnoj podeli rada

Nastojati da stečena znanja proveravaju i primenjuju u okviru izdavačkih i grafičkih preduzeća
Temu realizovati kroz 6 časova

Sticanje znanja o organizacionim oblicima grafičkih preduzeća i organizacionoj strukturi

shvatiti način organizovanja i funkcionisanja svih organizacionih delova preduzeća (pogoni, radne jedinice, sektori)
shvatiti suštinu i značaj povezanosti između organizacionih delova preduzeća

Organizacioni oblici grafičkog preduzeća i organizaciona struktura

Faktori organizacije rada preduzeća
Načela organizacije rada
Metode nauke organizacije rada
Organizaciona struktura preduzeća
Standardizacija i tipizacija grafičkih proizvoda

Objasniti organizaciju grafičkih preduzeća na primerima konkretnih preduzeća
Prikazati organizaciju rada putem grafikona i šema
Temu realizovati kroz 6 časova

Sticanje znanja o činiocima proizvodnje u grafičkoj industriji (sredstva za rad, predmeti rada i ljudski rad)

shvatiti osnovne pojmove o sredstvima za rad i predmetima rada
moći da stečena znanja primene u praksi
znati da racionalno planira i organizuje proces rada u svakoj organizacionoj jedinici

Činioci proizvodnje u grafičkoj industriji

Organizacija proizvodnje u grafičkom preduzeću
Faktori procesa proizvodnje
Sredstva za rad
Predmeti rada
Metode merenja rada
Studija rada i studija pokreta
Normiranje i planiranje rada

Koristiti što više primere različitih grafičkih preduzeća
Insistirati na uočavanju razlike između dobre i loše organizacije rada
Temu realizovati kroz 8 časova

Sticanje znanja o menadžmentu, marketingu i o ulozi i značaju korišćenja interneta za povećanje efikasnosti i uspešnosti poslovanja preduzeća

znati da utvrdi poslovne ciljeve, pravce i strategije razvoja
znati da iskoristi potencijale kojima preduzeće raspolaže u određenom trenutku
shvatiti značaj marketinga u poslovanju
upoznati osnovne principe ekonomske propagande i dizajna
znati da upravlja, rukovodi i delegira poslovne zadatke i zaduženja na nivou radnog mesta

Funkcije menadžmenta, marketinga i interneta u grafičkom preduzeću

Strateško pozicioniranje životnog ciklusa preduzeća
Istraživanje tržišta
Ekonomska propaganda
Funkcionalna povezanost marketinga i dizajna
Internet kao dvosmeran interaktivni komunikacioni sistem (prikupljanje, smeštanje i pretraživanje poslovnih informacija širom sveta)

Omogućiti praktično korišćenje interneta
Ukazati na kriterijume za odabir valjanih poslovnih informacija
Pokazati što više različitih propagandnih materijala (katalozi, prospekti, oglasi, video-spotovi)
Temu realizovati kroz 10 časova

Sticanje osnovnih znanja o investicijama (ulaganjima) u poslovna sredstva preduzeća
Sticanje znanja o pokazateljima uspešnosti poslovanja (prihod, rashod, dobit, gubitak)

znati kako i zašto treba da ulaže u osnovna i obrtna sredstva
znati da proceni i otkrije uzroke lošeg poslovanja
znati da efikasnije koristi obrtna sredstva
znati da predviđa tokove budućih poslovnih poteza

Investicije i pokazatelji uspešnosti poslovanja

Pojam i vrste investicija
Finansiranje investicija
Investicija i ekonomski razvoj
Politika donošenja investicionih razlika
Značaj prihoda, dobiti i profita za preduzeće

Dati učenicima investicione planove, elaborate i studije nekih preduzeća kako bi na praktičnim primerima shvatili investicione tokove
Temu realizovati kroz 10 časova

Sticanje znanja o osnovnim pojmovima i pojavnim oblicima osnovnih i obrtnih sredstava
Sticanje znanja o svim oblicima i vrstama troškova koji prate proizvodni rad

znati da razlikuje osnovna i obrtna sredstva
znati principe nabavke osnovnih sredstava
znati da uskladi kapacitete i mogućnosti osnovnih sredstava
znati da optimalno planira radni, tehnički i ekonomski kapacitet osnovnih sredstava i da ih vrednosno prikaže
znati da prikupi, usmeri i racionalno koristi novčana sredstva
znati da pravovremeno uoči potrebu za modernizaciju određenog tipa osnovnih sredstava

Osnovna i obrtna sredstva i troškovi

Osnovna i obrtna sredstva - pojam, vrste, značaj
Nabavka obrtnih sredstava
Kapaciteti i mogućnosti osnovnih sredstava
Modernizacija sredstava proizvodnje
Pokazatelji uspešnosti korišćenja osnovnih i obrtnih sredstava
Izvori osnovnih i obrtnih sredstava

Koristiti tehničku dokumentaciju osnovnih sredstava kako bi učenici znali da procene prednosti određenih osnovnih sredstava u odnosu na postojeće
Nastojati da samostalno procene svrsishodnost i racionalnost ulaganja u modernizaciju određenog tipa proizvodnje
Temu realizovati kroz 12 časova

Osposobljavanje učenika da pronađe optimalno rešenje za savremene proizvodne linije i linije prodaje grafičkih proizvoda i usluga

znati da odabere najbolja rešenja za proizvodnju i prodaju
upoznati savremene načine prodaje i kanale distribucije grafičkih proizvoda i usluga

Istraživanje i razvoj. Tehničko-tehnološki progres

Iznalaženje najboljih rešenja za ugradnju najsavremenijih tehnoloških dostignuća na nivou proizvodnje
Primena savremenih načina prodaje

Omogućiti učenicima pristup internetu
Putem simulacija realnih uslova prodaje tražiti od učenika da samostalno dođu do najboljih prodajnih rešenja
Temu realizovati kroz 4 časa

Sticanje znanja o mestu i ulozi savremenog izdavaštva u grafičkoj produkciji

znati prednosti savremenog izdavaštva u odnosu na konvencionalno
upoznati principe funkcionisanja stonog, elektronskog i multimedijalnog izdavaštva

Mesto i uloga savremenog izdavaštva

Stono izdavaštvo
Elektronsko izdavaštvo
Multimedijalno izdavaštvo

Naglasiti prednost savremenog izdavaštva u odnosu na konvencionalno kroz visok stepen protoka raznih poslovnih sadržaja u cilju realizacije bilo kog izdavačkog poduhvata
Temu realizovati kroz 4 časa

Istorija

(izborni predmet za obrazovne profile: TEHNIČAR ZA OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA - ogled
i TEHNIČAR ZA GRAFIČKU PRIPREMU - ogled)

1. CILJEVI PREDMETA:

produbljivanje interesovanja za dalje izučavanje istorije;
izgrađivanje istorijske svesti i istorijskog mišljenja;
osposobljavanje za izgrađivanje i korišćenje sistema uzročno-posledičnih veza u analizama događaja i zbivanja iz istorijske prošlosti;
razvijanje logičnog i kritičnog mišljenja;
osposobljavanje za uporednu analizu objavljene istorijske građe - njeno posmatranje sa više različitih aspekata;
sticanje sposobnosti za primenu računara u pravljenju sinhronističkih tablica različitog karaktera (obeležja istorijskih perioda, uporednog praćenja istorijskih događaja po vekovima i godinama u različitim zemljama istog istorijskog perioda);
navikavanje na sistematičnost, preciznost i objektivnost u procenjivanju istorijskih događaja i ličnosti;
navikavanje na sistematsko korišćenje istorijskih karata, enciklopedija, rečnika, stručne i beletrističke literature, kao i štampe, a posebno interneta u funkciji nalaženja, klasifikovanja i odbira željenih istorijskih sadržaja;
formiranje istorijske kulture koja podrazumeva razvijenu nacionalnu i patriotsku svest, razumevanje, toleranciju, saradnju i ljubav prema drugim narodima;
razvijanje osećanja humanosti i potrebe saradnje sa drugim ljudima i narodima sa ciljem da se sačuva ono što je do sada čovek stvorio u ime progresa i sveopšteg napretka.

2. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Milutin Perović, Bograda Smiljević, Istorija za prvi razred četvorogodišnjih stručnih škola, Beograd, 2003 (pojedini sadržaji)
Slobodan Dušanić, Žarko Petrović, Radna sveska za prvi razred gimnazije, Stari vek u istorijskim izvorima, Novi Sad, 2002 (slobodno odabrani sadržaji)
Andrija Veselinović, Radna sveska iz istorije za drugi razred gimnazije, Srbija i Evropa u odabranim izvodima srednjeg veka, Novi Sad, 2003 (slobodno odabrani sadržaji)
Andrija Veselinović, Radoš Ljušić, Srpske dinastije, Novi Sad - Beograd, 2001 (slobodno odabrani sadržaji)
Grigorije Mikić, Pregled istorije hrišćanske crkve, Novi Sad, 2003 (slobodno odabrani sadržaji)
Nikola Gaćeša, Dušan Živković, Ljubica Radović: Istorija za drugi razred četvorogodišnjih stručnih škola, Beograd, 2003 (pojedini sadržaji
Radoš Ljušić: Identitet Srba, Radna sveska za treći razred gimnazije, Novi Sad, 2002. (slobodno odabrani sadržaji)
Mira Radojević, Ljubodrag Dimić: Priče iz dvadesetog veka, Radna sveska iz istorije za četvrti razred gimnazije, Novi Sad, 2002 (slobodno odabrani sadržaji)
Milan Ristović, Dubravka Stojanović: Detinjstvo u prošlosti 19-20. veka, Pomoćni nastavni materijal, Beograd, 2001 (slobodno odabrani sadržaji)
Časopis Nastava istorije (sadržaji koji se mogu prilagoditi potrebama nastave)

3. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Likovna kultura
Muzička umetnost
Srpski jezik i književnost
Industrijska geografija u grafičarstvu i hemiji
Matematika

4. CILJEVI, ISHODI I PREPORUČENI SADRŽAJI PREDMETA PO RAZREDIMA

Razred: prvi (izborni predmet)

Godišnji fond časova:

37 časova

CILJEVI

ISHODI
Po završetku programa učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

Upoznavanje sa različitim pristupima istoriji kao predmetu u školama i istoriji kao nauci.
Sticanje znanja o osobenostima ekonomskih, društvenih, političkih i kulturnih odnosa u ljudskoj zajednici od pojave čoveka do uspostavljanja klasičnog, antičkog robovlasničkog društva.

znati da objasni kako se računalo i kako se danas računa vreme u istoriji
prepoznati uzročno-posledične veze u nastanku i razvitku prvobitnih ljudskih zajednica
znati šta je horda, rod, bratstvo, pleme, plemenski savez
uočiti sličnosti i razlike između istočnjačkog i klasičnog, antičkog, ropstva
znati da kroz sinhronistički sadržaj prikaže razvitak čoveka kroz praistoriju (posebno na prostorima Balkanskog poluostrva, kao i razvitak država starog Istoka, Grčke i Rima)
znati da objasni religiju kao oblik ljudske svesti i dostignuća u kulturi kao rezultat neprekidnih promena u privredi i društvu

Istorija i koreni civilizacije

Istorija - nauka i predmet
Istoriografija
Računanje vremena u istoriji
Osnovne odlike i obeležja država i društva staroga Istoka, Grčke i Rima, kao starih Ilira, Tračana i Kelta
Religija i kultura antičkog sveta

Permanentno uvežbavati kartografsku pismenost
Sadržaje povezati sa znanjima iz matematike, geografije, književnosti i umetnosti
Temu realizovati kroz 15 časova

Razvijati sposobnosti prostornog predstavljanja na osnovu rada sa kartama istorijske sadržine i izrade sinhronističkih tablica
Osposobljavanje za upoređivanje i vođenje diskusija i rasprava
Proširivanje znanja iz nacionalne istorije i kulture
Povezivanje nacionalne istorije sa istorijom drugih naroda i saradnje i uspostavljenih veza tokom perioda ranog i razvijenog feudalizma

uočiti uzroke propasti antičkog sveta
upoznati razmeštaj naroda koji su u toku Velike seobe naroda došli iz Azije u Evropu i trajno je naselili
upoznati i zapamtiti činjenice koje se odnose na prapostojbinu privredi, život i običaje pre primanja hrišćanstva
znati vreme naseljavanja Južnih Slovena na Balkanskom poluostrvu, stvaranje prvih državnih organizacija i proces hristijanizacije
proširiti znanje o južnoslovenskim državama vremena razvijenog feudalizma i vladarskim rodovima Nemanjića i Kotromanića
proširiti znanje o znamenitim ličnostima srednjeg veka, kao i o kulturnim dostignućima i razvitku religija

Srednji vek - putevi ka novim saznanjima

Velika seoba naroda i prve varvarske države
Seobe Slovena - razmeštaj, prve države, pokrštavanje i značaj Vizantije u životu Južnih Slovena
Raška i Duklja
Srbija, Bosna, Dubrovnik
Vizantija - od nastanka do propasti
Srednjevekovna religija
Srednjevekovna kultura

Sadržaje povezati sa dostignućima u oblasti srednjovekovne književnosti i umetnosti
Insistirati na preciznosti i sistematičnosti u odabiranju sadržaja iz nacionalne, kulturne istorije, kao i istorije religije
Temu realizovati kroz 22 časa

Razred: drugi (izborni predmet)

Godišnji fond časova:

37 časova

CILJEVI

ISHODI
Po završetku programa učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

Sticanje osnovnih znanja o I i II svetskom ratu - uporedna analiza
Upoznavanje Evrope i sveta i odnosa među državama i narodima između svetskih ratova
Upoznavanje i proširivanje znanja o ličnostima koje su obeležile određene periode XX veka (književnici, slikari, glumci, političari i drugi znameniti ljudi) kako u Evropi tako i u svetu, a posebno u životu naše zemlje
Upoznavanje sa sudbinom dece, njihovim životom, radom, školovanjem, zloupotrebom od strane odrasli u storiji XX veka

znati da bez objektivnog pristupa nema ni realne procene istorije savremenog sveta
usvojiti najbitnije utvrđene činjenice o savremenom dobu
znati da samostalno izvrši odabir istorijske građe
uspešnije vršiti objektivnu analizu istorijske stvarnosti i precizno odvajati suštinsko od pratećih
znati najvažnije podatke i proverene činjenice o savremenom dobu

Evropa i svet u XX veku - kontradiktornosti civilizacijskih dostignuća

Kratak pregled istorije, politike i ratova u Evropi i svetu u XX veku
Opšti pregled istorije jugoslovenske države u XX veku
Ličnosti XX veka
Deca i njihove sudbine u XIX i XX veku

Insistirati na uočavanju novih i veoma različitih ideoloških shvatanja ljudi savremenog doba
Insistirati na zauzimanju pozitivnih i negativnih stavova prema pojavama i procesima savremenog sveta u zavisnosti od njihovog pozitivnog ili negativnog uticaja
Insistirati na savremenom radu u prikupljanju građe o zavičajnoj istoriji
Temu realizovati kroz 19 časova

Formiranje pozitivnog stava i odnosa prema čoveku kao svesnom stvaralačkom biću
Sticanje i usvajanje najbitnijih činjenica vezanih za proces promena nastalih u vreme geografskih otkrića
Usvajanje osnovnih znanja o razvitku kapitalističke privrede u periodu manufakturnog, liberalnog i monopolističkog kapitalizma
Upoznavanje mesta i uloge srpskog naroda u istoriji balkanskog poluostrva i Evrope

znati više o naučnim i tehničkim dostignućima koja su omogućila Evropljanima otkriće novog sveta
sa već formiranom istorijskom svešću i objektivnim pristupom istorijskoj stvarnosti znati da oceni ulogu otomanske imperije i austrijskog carstva u životu Srba i drugih naroda na Balkanskom poluostrvu od kraja XV do sticanja nezavisnosti i međunarodnog priznanja krajem XIX i XX veka
naučiti više o znamenitim ličnostima naše prošlosti

Novi vek - probuđena svest i njeni putevi ka neslućenim granicama

Geografska otkrića i značaj
Otomanska imperija i njen razvitak
Razvitak Austrijskog carstva
Savremeni svet - građanske revolucije
Seobe Srba od kraja četrnaestog veka do kraja osamnaestog veka: Srbija i Crna Gora u devetnaestom veku
Ličnosti: Arsenije III Čarnojević, Karađorđe Petrović, Miloš Obrenović, Prota Matija Nenadović, Svetozar Miletić, Petar II Petrović Njegoš
Žene i njihova uloga u istoriji

Insistirati na preciznosti, tačnosti i objektivnosti u analizi predloženih sadržaja
Omogućiti učenicima slobodan izbor tema za izradu eseja
Dati detaljna uputstva kako će učenici na najlakše mogući način da prikupe i klasifikuju istorijsku građu
Temu realizovati kroz 18 časova

Industrijska geografija

(izborni predmet za obrazovne profile: TEHNIČAR ZA OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA - ogled
i TEHNIČAR ZA GRAFIČKU PRIPREMU - ogled)

1. CILJEVI PREDMETA:

Razvijanje sposobnosti prikazivanja rezultata istraživanja kroz korišćenje reči, tabela i grafika, kao i jezika geografije
Razvijanje sposobnosti korišćenja različitih izvora informacija i samostalnog i timskog učestvovanja u istraživačkim projektima
Primenjivanje stečenih znanja iz privredne geografije u svom poslovnom okruženju
Razvijanje vlastitih strategija uspešnog učenja (razlikuje bitno od nebitnog, analizira podatke, samostalno zaključuje,...)
Poznavanje prirodnih resursa i njihovog razmeštaja za potrebe industrije
Poznavanje razvoja i razmeštaja industrijske proizvodnje
Razvijanje sposobnosti korišćenja računara za pronalaženje, obradu i prikazivanje geografskih podataka.

2. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Lješević: Urbana ekologija
J. Adamović: Urbana ekonomija, 2002.
N. Carić: Opšta privredna geografija, 1974.
N. Carić, P. Tomić: Opšta privredna geografija, 1979.
P. Tomić, J. Romelić, L. Lazić: Ekonomska geografija sveta, 1996.
M. Grčić: Industrijska geografija
M. Grčić: Politička geografija, 2002.
Vresk M. (1986): Osnovi urbane geografije, "Školska knjiga", Zagreb
Đurić V. (1980. ): Ekonomska geografija, "Naučna knjiga", Beograd
Žegarac Z. (2002. ): Infrastruktura
Lješević M., Živković D. (2001): Kartografija, Geografski fakultet, Beograd
Milićević G. (1990): Urbana ekonomika, Ekonomski fakultet, Beograd
Petovar K. (2003): Urbana i ruralna sociologija, Institut za geografiju - PMF, Novi Sad
Piha B. (1973): Prostorno planiranje, Službeni list SFRJ, Beograd
Pleše J. (1979): Geografske osnove gradskih regija, Institut za geografiju - PMF, Novi Sad
Tomić P., Romelić J., Lazić L. (1996): Ekonomska geografija sveta, Institut za geografiju - PMF, Novi Sad
Ćurčić S. (1996. ): Kartografija, Institut za geografiju -PMF, Novi Sad
Fick, J. (1998): Geography of Development
Šećibović Refik, Đoković Emilija: Regionalna ekonomska geografija I, Ekonomski fakultet, Beograd, 2002.
Šećibović Refik: Regionalna ekonomska geografija II, Ekonomski fakultet, Beograd, 2002.
Šećibović Refik: Regionalna ekonomska geografija III, Ekonomski fakultet, Beograd, 2002.
Dinić Jovan: Ekonomska geografija, Ekonomski fakultet, Beograd, 1999.
Grupa autora: Ekonomska geografija, "Vuk Karadžić", Beograd,1972.

3. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

stručni predmeti

4. CILJEVI, ISHODI I PREPORUČENI SADRŽAJI PREDMETA PO RAZREDIMA

Razred: prvi ili drugi

Godišnji fond časova:

37 časova

CILJEVI

ISHODI
Po završetku programa učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

kartografsko opismenjavanje za samostalnu izradu i primenu geografskih karata različitih po tematici, sadržaju i razmeru

znati elemente sadržaja karte
znati podelu karata prema sadržini - tematske karte
umeti da se služi geografskom kartom i planom grada kao izvorom geografskih znanja i informacija
umeti da primeni različite kartografske metode u samostalnoj izradi kartografskog materijala
znati da koristi digitalne karte
znati pojam, strukturu i primenu GIS-a

Kartografija

elementi sadržaja karte
tematska kartografija
digitalna kartografija i GIS

korišćenje savremenih elektronskih pomagala i digitalnih mapa uz postojeće analogne geografske karte i planove
primena kartografskih tehnika za samostalno prezentovanje rezultata istraživanja
Temu obraditi kroz 5 časova

razumevanje faktora lokacije industrije

znati prirodne faktore lokacije (sirovine, vodni resursi, energetski izvori, klima)
znati društvene faktore lokacije (tržište, kapital, saobraćaj, radna snaga)
učenik će znati kako industrija utiče na promenu životne sredine
znati pojam globalizacije
razumeti uticaj procesa globalizacije na lokaciju velikih preduzeća (multinacionalne i transnacionalne kompanije)

Faktori lokacije industrije

prirodni i društveni faktori lokacije
proces globalizacije i problem lokacije velikih preduzeća

korišćenje osnovne literature
korišćenje informacija sa Interneta
korišćenje interaktivnih metoda rada
Temu obraditi kroz 5 časova

razumevanje razvoja, razmeštaja i značaja mašinske i elektrotehničke industrije

znati faktore razvoja mašinske i elektrotehničke industrije
znati grane mašinske i elektrotehničke industrije
razumeti privredni značaj mašinske i elektrotehničke industrije
znati faktore razmeštaja mašinske i elektrotehničke industrije
znati geografski razmeštaj najvećih kompanija mašinske i elektrotehničke industrije

Mašinska i elektrotehnička industrija

razvoj, grane i privredni značaj mašinske i elektrotehničke industrije
faktori razvoja mašinske i elektrotehničke industrije
geografski razmeštaj mašinske i elektrotehničke industrije
najveće kompanije elektronske industrije

korišćenje osnovne literature
korišćenje informacija sa Interneta
korišćenje interaktivnih metoda rada
Temu obraditi kroz 7 časova

razumevanje razvoja, razmeštaja i značaja hemijske industrije

znati nastanak i razvoj hemijske industrije
znati grane hemijske industrije
razumeti značaj hemijske industrije za razvoj privrede
znati proizvodno-ekonomske karakteristike hemijske industrije
znati faktore razmeštaja teške hemijske industrije
znati faktore razmeštaja lake hemijske industrije
znati razmeštaj najvažnijih regiona hemijske industrije u svetu
znati najveće kompanije hemijske industrije
znati kako hemijska industrija zagađuje životnu sredinu
znati mere zaštite životne sredine u procesu proizvodnje hemijske industrije

Hemijska industrija

razvoj, podela i značaj hemijske industrije
proizvodno-ekonomske karakteristike hemijske industrije
faktori razmeštaja teške (bazične) i lake (potrošačke) industrije
teška hemijska industrija
laka hemijska industrija
najveće kompanije i glavni regioni hemijske industrije
hemijska industrija kao zagađivač životne sredine
zaštita životne sredine u procesu proizvodnje hemijske industrije

korišćenje osnovne literature
korišćenje informacija sa Interneta
korišćenje interaktivnih metoda rada
Temu obraditi kroz 8 časova

razumevanje razvoja, razmeštaja i značaja drvne i industrije celuloze i papira

znati kriterijume razmeštaja drvne i industrije celuloze i papira
(sirovinska baza, primarna i finalna proizvodnja, radna snaga, energetski uslovi, saobraćaj, voda, prostor, aglomerativni faktor)
znati razmeštaj centara i regiona drvne i industrije celuloze i papira
znati najveće kompanije drvne i industrije celuloze i papira
znati zagađivače mere zaštite u procesu proizvodnje drvne i industrije celuloze i papira

Drvna i industrija celuloze i papira

kriterijumi razmeštaja drvne i industrije celuloze i papira
centri i regioni drvne industrije i industrije celuloze i papira
najveće kompanije drvne industrije i industrije celuloze i papira
zaštita životne sredine u procesu proizvodnje

korišćenje osnovne literature
korišćenje informacija sa Interneta
korišćenje interaktivnih metoda rada
temu obraditi kroz 6 časova

razumevanje savremenih polarizacijskih i integracijskih procesa

razumeti tranzicione procese u Evropi i mesto naše zemlje u njima
razumeti značaj naučno-tehničkog progresa za razvoj privrede
znati koje su posledice naučno-tehničkog progresa (regionalne, strukturne, organizacione i lokacione)
znati najvažnije integracije u svetu
znati nastanak, razvoj i strukturu Evropske unije
znati načine zagađivanja životne sredine industrijskom proizvodnjom
znati mere zaštite životne sredine

Naučno-tehnički progres i posledice

razvijena i nerazvijena područja u svetu
tranzicioni proces i mesto naše zemlje
naučno-tehnički progres i posledice regionalne, strukturne, organizacione i lokacione promene
integracijski procesi i Evropska unija
industrija kao zagađivač životne sredine i mere zaštite

korišćenje osnovne literature
korišćenje informacija sa Interneta
korišćenje interaktivnih metoda rada
Temu obraditi kroz 6 časova

Ekologija

(izborni predmet za obrazovne profile: TEHNIČAR ZA OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA - ogled
i TEHNIČAR ZA GRAFIČKU PRIPREMU - ogled)

1. CILJEVI PREDMETA:

Dobijanje temeljnih teoretskih znanja
Razvijanje logičkog mišljenja
Dobijanje znanja potrebnih za rešavanje problema u procesu rada
Osposobljavanje za preuzimanje odgovornosti za zaštitu životne sredine
Formiranje ekološke svesti
Shvatanje veze između životne i radne sredine

2. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Đukanović, M.: Životna sredina i održivi razvoj, Elit, Beograd, 1996.
Savić, I., V. Terzija: Ekologija i zaštita životne sredine za I razred srednjih stručnih škola, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1998.
Kiurski, J, i sar.: Zbornik radova grafičko inženjerstvo i dizajn, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, 149-154, 2002.
Vujković, I.; Izučavanje metoda za utvrđivanje uticaja rastvarača iz kompleksnog ambalažnog materijala na miris i ukus namirnica, doktorska disertacija, Tehnološki fakultet, Novi Sad, 1989.
Vujković, I.: Polimerna i kombinovana ambalaža, Poli, Novi Sad, 1997.

3. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Osnovi grafičke tehnike
Tehnologija grafičkog materijala
Hemija
Tehnologija tipografije
Tehnologija reprodukcije
Tehnologija izrade štamparske forme

4. CILJEVI, ISHODI I PREPORUČENI SADRŽAJI PREDMETA PO RAZREDIMA

Razred: prvi (izborni predmet)

Godišnji fond časova:

37 časova

CILJEVI

ISHODI
Po završetku prvog razreda učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

Sticanje osnovnih znanja iz ekologije

znati predmet proučavanja i zadatke ekologije
razumeti odnose koji vladaju u prirodi
razumeti pojam i značaj ekoloških faktora
poznavati osnovne oblike organizacije živih bića u prirodi
razumeti funkcionalno jedinstvo biosfere

Osnovni pojmovi i principi ekologije

Definicija, predmet proučavanja i zadaci ekologije kao nauke
Ekološki faktori
Životna sredina
Adaptacija na različite uslove života
Populacija
Ekosistem
Životne oblasti
Biosfera

Sadržaje međusobno povezati i ukazati na njihovu međusobnu uslovljenost
Vežbati precizno i jasno definisano izražavanje
Uraditi test na kraju modula
Temu realizovati kroz 10 časova

Sticanje znanja o zagađivanju životne sredine i mogućnostima njene zaštite
Formiranje ekološke svesti učenika

poznavati uticaj čoveka na životnu sredinu i opasnost od globalnog zagađivanja planete
poznavati načine zagađivanja životne sredine
poznavati opasnost od radioaktivnog zračenja
prepoznavati specifične oblike zagađenja kao što je buka
prepoznavati tipične otpade u grafičkoj industriji

Zaštita i unapređenje životne sredine

Čovek i njegov odnos prema prirodi
Izvori zagađivanja i zaštita vazduha
Isparljivi otpad u grafičkoj industriji
Izvori zagađivanja i zaštita vode
Otpadne vode u grafičkoj industriji
Izvori zagađivanja i zaštita zemljišta
Čvrst otpad u grafičkoj industriji
Izvori zagađenja hrane
Štampanje ambalaže za životne namirnice
Buka kao izvor zagađenja
Buka u radnoj sredini
Radioaktivno zagađivanje i zaštita
Monitoring životne sredine
Zakonska regulativa za zaštitu, unapređivanje životne sredine

Koristiti interaktivne metode rada
Insistirati na samostalnom radu učenika u prepoznavanju oblika zagađivanja životne sredine
Sadržaje povezati sa aktuelnim informacijama u vezi sa zagađivanjem i zaštite životne sredine
Sadržaje iz opšteg znanja povezati sa grafičkom industrijom
Test na kraju modula
Temu realizovati kroz 20 časova

Sticanje znanja o ekološkim problemima u grafičkoj industriji kao i njihovo prevazilaženje
Sticanje odgovornosti o zaštiti kako životne sredine, tkao i radne sredine

poznavati alternativne materijale koji manje zagađuju životnu i radnu sredinu
poznavati grafičke materijale koji mogu da se recikliraju
prepoznavanje i otkrivanje kvarova na mašinama
znati kako odlagati otpad

Ekologija i održivi razvoj u grafičkom inženjeringu

Istraživanje i primena alternativnih materijala koji su manje otrovni za ljudsko zdravlje i manje ugrožavaju životnu i radnu sredinu
Upravljanje otpadom
Prevencija i sanacija akcidenata
Reciklacija papira i grafičkih materijala

Sadržaje povezati sa stečenim znanjem iz grafičke struke
Insistiranje na samostalnom uočavanju da je reciklaža i ekonomski pogodnija
Naglasiti mogućnost opasnosti u radnoj sredini
Formirati svest o potrebi zaštite na radu
Uraditi test
Temu realizovati kroz 7 časova

Sociologija

(izborni predmet za obrazovne profile: TEHNIČAR ZA OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA - ogled
i TEHNIČAR ZA GRAFIČKU PRIPREMU - ogled)

1. CILJEVI PREDMETA:

Sociologija je osnovna nauka o društvu, čiji je cilj proučavanje društvene strukture, društvenih grupa, društvenih procesa i društvenih pojava. Istraživanjem uzroka nastanka društvenih pojava, proučavanjem njihovog razvoja sociologija može da predvidi kako će date pojave izgledati u budućnosti.
Uočavajući deterministički karakter društvenih pojava i procesa, istraživači mogu da daju odgovore na suštinska i aktuelna pitanja o društvu, ali i da ponude moguća rešenja društvenih problema.
Učeći sociologiju kao nastavni predmet, učenici savladavaju elementarna znanja o sebi i društvu čiji su članovi, o društvenim i grupama i ustanovama bez kojih kao civilizovana bića ne mogu da funkcionišu i ostvaruju svoje društvene uloge. Proučavajući kulture, umetnosti i religije različitih naroda, a pre svega svog, kao i naroda i društva iz bližeg i daljeg okruženja, prateći literaturu i učeći strane jezike, učenici dolaze do saznaja o svom mestu i ulozi u svom društvu, ali i mestu svog društva u međunarodnoj zajednici. Proučavanjem porodice kao osnovne društvene grupe, te ostalih društvenih grupa, udruženja i organizacija, njihove strukture i načina funkcionisanja, učenici upoznaju strukturu društva kao celine, a upoznavanjem sa društvenim institucijama, od škole do države, političkim partijama i drugim oblicima političkog organizovanja stiču saznanje da je demokratija, iako ne u svemu savršena, najmanje loš oblik vlasti (Aristotel).

2. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Rudi Supek: Zanat sociologa, Školska knjiga, Zagreb, 1983.
Dragoljub Đorđević: Sociologija forever, Niš, 1996.
Entoni Gidens: Sociologija, SID, Podgorica, 1998.
Mihael Haralambos: Uvod u sociologiju, Globus, Zagreb, 1989.
Đuro Šušnjić: Metodologija, Čigoja, Beograd, 1999.
Maks Veber: Protestantska etika i duh kapitalizma, Veselin Masleša, Sarajevo, 1989.
Marina Blagojević: Fertilitet i roditeljstvo - Srbija devedesetih, ISIFF, Beograd, 1997.
Vojislav Đurić: Inovacije u društvu, Gradina, Niš, 1975.
Barbara Vord, Rene Dibo: Zemlja. Planeta naša jedina, Glas, Beograd 1976.
Zagorka Golubović: Porodica kao ljudska zajednica, Naprijed, Zagreb, 1981.
Anđelka Milić: Sociologija porodice, Čigoja, Beograd, 2001.
Antoni Smit: Nacionalni identitet, Beograd, 1998.
Sreten Vujović, Sociologija grada, ZUNS, Beograd, 1988.
Sreten Vujović, Grad u senci rata, Prometej, Novi Sad - ISIFF, Beograd, 1997.
Ljubomir Tadić: Nauka o politici, Rad, Beograd, 1988.
M. Popović, M. Ranković: Teorija i problemi društvenog razvoja, BIGZ, Beograd, 1981.
Vladimir Vuletić: Globalizacija - mit ili stvarnost, ZUNS, Beograd, 2003.
Lesli Vajt: Nauka o kulturi, Beograd, 1970.
Ranko Bugarski: Nova lica jezika, XX vek, Beograd, 2002.
Trevor Ling: Istorija religije istoka i zapada, Beograd, 1990.
Đuro Šušnjić: Ribari ljudskih duša, Čigoja, Beograd, 1999.
Vuko Pavićević: Sociologija religije, Beograd, 1980.
Vuko Pavićević: Osnovi etike, Beograd, 1974.
Arnold Hauzer: Sociologija umjetnosti, Zagreb, 1986.
Sreten Petrović: Kič kao sudbina, Novi Sad 1977.
Zagorka Golubović: Ličnost i društvo, Beograd, 1968.
Zagorka Golubović: Problemi savremene teorije ličnosti, Beograd, 1966.
Branislav Malinovski: Magija, nauka i religija, Beograd, 1971.
Edgar Moren: Duh vremena, Beograd 1967.
Dragoljub Đorđević: Pravoslavlje. Između neba i zemlje, Niš, 1991.

3. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Istorija
Psihologija
Filozofija
Istorija umetnosti
Građansko vaspitanje
Veronauka

4. CILJEVI, ISHODI I PREPORUČENI SADRŽAJI PREDMETA PO RAZREDIMA

Razred: treći (izborni predmet)

Godišnji fond časova:

35 časova

CILJEVI

ISHODI
Po završetku trećeg razreda učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

Sticanje svesti o tome da nam sociologija može pomoći da bolje razumemo društvene pojave i menjamo društvo, u skladu sa rezultatima naučnih istraživanja u sociologiji i posebnim društvenim naukama
Motivisanje učenika da se više interesuju za društvena događanja oko nas i da neguju otkrivački i kritički duh koji je tradicionalno svojstven sociologiji kao opštoj i osnovnoj nauci o društvu
Ovladavanje osnovnim pojmovima i navikavanje na terminologiju, tzv. ključne reči, karakteristične za sociologiju kao nauku

saznati da se ljudsko društvo i društvene pojave i procesi mogu naučno istraživati, a dobijeni rezultati ugrađivati u postojeći korpus naučnog znanja, sistematizovanog u sociologiji i drugim društvenim naukama
saznati šta je to predmet sociologije, kojim se sve naučnim metodama koriste sociolozi u svojim istraživanjima
se upoznati sa osnovnim tokovima razvoja sociologije kao nauke i glavnim teorijama u savremenoj sociologiji

Šta je sociologija - uvodna razmatranja

Pojam i zadaci sociologije
Predmet sociologije
Metod sociologije: metodološki postupci i istraživačke tehnike
Razvoj sociologije i sociološke teorije

Izlaganje materije u formi klasičnog predavanja
Čitanje izvoda iz odabrane literature i upućivanje na istu radi dubljeg uvida u problematiku
Sociološki dijalog - rasprava
Pokušaj primene socioloških metoda u odeljenju
Temu realizovati kroz 4 časa

Strukturno-genetsko razlikovanje prirode, društva i istorije i opštih zakonitosti njihovog razvoja i reprodukcije i, u tom okviru, shvatanje čoveka kao prirodnog, društvenog, istorijskog i kulturnog fenomena, kao jedine vrste životinjskog sveta svesnog sebe i svoje prirodne i društvene okoline i prinuđenog da kreira ne samo svoju budućnost, nego i budućnost sveukupnog života na Zemlji.

ovladati pojmovima: priroda, čovek, istorija, pojedinac, društvo, kultura, sredina (prirodna i društvena), rad, podela rada, društvena proizvodnja, društvena reprodukcija, stanovništvo, naučno-tehnološki razvoj - revolucija ekologija, održivi razvoj itd.

Svet oko nas - priroda, čovek i društvo

Kultura kao faktor povezivanja ljudi i razdvajanja prirode i društva
Rad i podela rada kao osnova društvenog razvoja i istorijskog progresa
Društvena proizvodnja i njeni činioci
Prirodna i društvena sredina
Naučno-tehnološka revolucija i razvoj savremenog društva

Izlaganje u formi klasičnog predavanja
Čitanje izvoda iz odabrane literature i upućivanje na istu...
Sociološki dijalog - rasprava
Temu realizovati kroz 7 časova

Upoznavanje učenika sa elementima i procesima koji konstituišu globalno društvo i oblicima kojima se ti elementi povezuju u uređenju i trajnu celinu koju sociolozi zovu društvena struktura, kao i sa dimenzijama i osobinama po kojima se društvena struktura izdiže iznad svojih elemenata i čini samosvojni entitet.

saznati šta je to društvena struktura, upoznati njene dimenzije i elemente: društveni položaj, društvenu ulogu, klasnu stratifikaciju, društveni prostor i društveno vreme, društvenu grupu (posebno porodicu) društvenu zajednicu, etničku zajednicu i naciju. Steći će osnovna saznanja o društvenoj i privatnoj svojini, društvenoj moći, društvenoj nejednakosti i društvenom raslojavanju, kao elementima vertikalne strukture društva, te o naseljima (selo, grad) kao projekcijama društva u geografskom prostoru. Biće im bliže i društvene institucije i organizacije kao temelji društveno-političkog poretka: preduzeća, političke partije i pokreti, vlada, parlament, vojska, policija i državna administracija, sudstvo i ustanove kulture i obrazovanja

Društvena struktura i organizacija društva

Pojam društvene strukture: dimenzije i elementi
Društvene grupe i društvene zajednice
Društveno raslojavanje: svojina i društvena moć
Naselje - projekcija društva u prostoru: selo-grad
Društvene ustanove i organizacije
Politika i političke organizacije
Država i podela vlasti

Izlaganje u formi klasičnog predavanja
Čitanje izvoda iz odabrane literature i upućivanje na istu...
Sociološki dijalog - rasprava
Temu realizovati kroz 8 časova

Upoznavanje učenika sa nužnošću promena u društvu koje sobom donose društvena dinamika i istorijsko vreme. Te promene se odvijaju ili unutar društvene strukture (društvena pokretljivost) ili kao promena same strukture (društveni razvoj). Posebno treba ukazati na globalizaciju kao moderan svetski trend unifikacije društvenih sistema.

steći saznanje o društvenoj pokretljivosti uloga i položaja pojedinaca i grupa u okviru društvene strukture, o promenama same strukture kroz procese društvenog razvoja i o unifikaciji razvoja na svetskom nivou kroz dramu globalizacije, izazvanu tehnološkom i informatičkom revolucijom.

Promene i razvoj društva

Društvena pokretljivost: promene unutar strukture
Društveni razvoj: činioci, pokazatelji i protivrečnosti
Izazovi globalizacije: lice i naličje savremenog razvoja

Izlaganje u formi klasičnog predavanja
Čitanje izvoda iz odabrane literature i upućivanje na istu
Sociološki dijalog
Temu realizovati kroz 3 časa

Upoznavanje učenika sa razvojem i oblicima kulture kao čovekove "druge prirode", sveta duhovnih i materijalnih vrednosti kojima se potvrđuje čovekov položaj u svetu, sa njenim prvobitnim oblicima: mitom i magijom, ali i sa razvijenijim, kao što su monoteističke religije (judizam, hrišćanstvo, islam i budizam), nauka i filozofija, umetnost (arhitektura, muzika, slikarstvo, književnost), sport i društvene igre, običaji, moral i pravo, jednom reči materijalna i duhovna, elitna i masovna kultura.

steći saznanja o nastanku civilizacije i kulture, njihovom istorijskom razvoju i današnjim oblicima, o jeziku kao osnovnom sredstvu komunikacije među ljudima i nosiocu informacija i celokupnog ljudskog znanja, o magiji, mitu, mitologiji i političkim religijama kao ranim oblicima ljudske svesti, ali i o velikim monoteističkim religijama koje i danas imaju milijarde vernika (hrišćanstvo, islam, budizam), kao specifičnim oblicima ljudskog duha zajedništva, o običajima, pravu i moralu kao propisanim i zadatim normama ljudskog ponašanja, o umetnosti kao najuzvišenijoj i najzahtevnijoj igri ljudskog duha, te o problemima sociologije i odgoja ličnosti kao zrelog i odgovornog člana društva.

Kultura i društvo

Kultura i civilizacija
Jezik
Magija, mitologija i religija
Politeističke religije
Monoteističke religije
Običaj, pravo i moral
Umetnost
Masovna kultura
Kultura i ličnost

Izlaganje u obliku klasičnog predavanja
Čitanje odlomaka iz odabrane literature i upućivanje na istu
Sociološka rasprava
Esej/domaći zadatak
Temu realizovati kroz 13 časova

Filozofija

(izborni predmet za obrazovne profile: TEHNIČAR ZA OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA - ogled
i TEHNIČAR ZA GRAFIČKU PRIPREMU - ogled)

1. CILJEVI PREDMETA:

Unapređivanje opšteg obrazovanja učenika
Upoznavanje s humanističkim tokovima mišljenja kroz različite istorijske epohe
Da se istaknu osnovne demokratske vrednosti i podstakne njihovo usvajanje od strane učenika

2. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

M. Đurić: Istorija helenske književnosti, Naučna knjiga, Beograd, 1951.
M. Đurić: Istorija helenske etike, Zavod za izradu udžbenika, NRS, Beograd, 1961.
M. Đurić: Filozofija starih Grka, Rad, Beograd, 1959.
M. Đurić: Sofisti i njihov istorijski značaj, Naučna knjiga, Beograd, 1955.
M. Đurić: Značaj Sokratove dijalektike za naučno osnovanje etike, Braničevo
M. Đurić: Materijalni principi Sokratove etike, Letopis Matice Srpske, 1959.
M. Brida: Smisao Sokratove filozofije
Platon: Odbrana Sokratova i Kriton, Beograd, 1930.
Platon: Ijon, Gozba, Fedar, Kultura, Beograd, 1955.
Platon: Fedon ili O duši, Luča, Beograd, 1937.
Platon: Država, Kultura, Beograd, 1957.
Platon: Parmenid, Kultura, Beograd, 1959.
Platon: Zakoni, Kultura, Zagreb, 1957.
Aristotel: Platon, Rad, Beograd, 1959.
Aristotel: Kategorije, Kultura, Beograd, 1954.
Aristotel: Metafizika, Kultura, Beograd, 1960.
Aristotel: Nikomahova etika, Kultura, Beograd, 1958.
Aristotel: Politika, Kultura, Beograd, 1960.
Aristotel: Ustav Atenski, Jugoslovenska akademija znamenosti i umjetnosti, Zagreb, 1948.
Aristotel: O pesničkoj umetnosti, Beograd, 1955.
M. Đurić: Aristotel, Rad, Beograd, 1959.
B. Bošnjak: Filozofija renesanse i odabrani tekstovi filozofa, Matica hrvatska, Zagreb, 1956.
M. Đurić: Filozofija epohe Renesanse, Rad, Beograd, 1960.
I. G. Petrović: Engleska empiristička filozofija i odabrani tekstovi filozofa, Matica Hrvatska, Zagreb, 1955.
F. Bason: Novi organon, Naprijed, Zagreb, 1964.
R. Descartes: Rasprava o metodi, Osnovi filozofije, Matica hrvatska, Zagreb, 1951.
R. Dekart: Praktična i jasna pravila rukovođenja duhom u istraživanju istine, o metodi dobrog vođenja svoga uma i istraživanja istine u naukama, Srpsko filozofsko društvo, Beograd, 1952.
Dž. Lok: Ogled o ljudskom razumu I, II, Kultura, Beograd, 1962.
I. Kant: Kritika čistog uma; Kultura, Beograd, 1958.
I. Kant: Kritika praktičnog uma, Kultura, Zagreb, 1956.
I. Kant: Kritika rasudne snage, Kultura, Zagreb, 1957.
V. Korać: Kant, Beograd, 1959.
G. V. F. Hegel: Dijalektika, Kosmos, Beograd, 1939.
G. V. F. Hegel: Osnovne crte filozofije prava, Veselin Masleša, Sarajevo, 1964.
G. V. F. Hegel: Filozofija povijesti, Kultura, Zagreb, 1951.
G. V. F. Hegel: Estetika I, II, III, Kultura, Beograd, 1952, 1955, 1961.
K. Marks: Izabrana dela u dva toma, Kultura, Beograd, 1949, 1950.
K. Marks i F. Engels: Rani radovi, Kultura, Zagreb, 1953.
A. Šopenhauer: O načelu razloga, Osijek, 1941.
A. Šopenhauer: O geniju, Beograd, 1925.
A. Šopenhauer: Metafizika lepog, Beograd, 1926.
A. Šopenhauer: O religiji, Beograd-Sarajevo, 1922.
F. Niče: Rođenje tragedije, Kultura, Beograd, 1960.
F. Nietzshe: Tako je govorio Zaratustra, Mladost, Zagreb, 1962.
F. Niče: Volja za moć, Kosmos, Beograd, 1937.
V. Pavićević: Filozofija Fridriha Ničea, Rad, Beograd, 1959.
V. Džems: Pragmatizam, Eseji o radikalnom empirizmu, Kosmos, Beograd, 1940.
Dž. Djui: Logika - teorija književnosti, Nolit, Beograd, 1962.
Dž. Djui: Pedagogika i demokratija, Beograd, 1934.
M. Životić: Filozofija egzistencije Karla Jaspersa, Filozofija, 1961.
Z. Pešić - Golubović: Egzistencijalistička onkologija čoveka (Heidegger i Sartre) Savremene filozofske teme, 1962.
J. P. Sartre: Egzistencijalizam je humanizam, Veselin Masleša, Sarajevo, 1964.
Ž. P. Sartr: O književnosti i piscima, Kultura, Beograd, 1962.
J. P. Sartre: Zid, Epoha, Zagreb, 1958.
Ž. P. Sartr: Putevi slobode, I, II, III, Nolit, Beograd 1958, 1959.
B. Pavlović: Egzistencijalizam Žan-Pol Sartra, Savremene filozofske teme, 1961.

3. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Istorija
Srpski jezik i književnost

4. CILJEVI, ISHODI I PREPORUČENI SADRŽAJI PREDMETA PO RAZREDIMA

Razred: četvrti (izborni predmet)

Godišnji fond časova:

30 časova

CILJEVI

ISHODI
Po završetku četvrtog razreda učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

Upoznavanje s posebnom oblasti ljudskog duha

steći jasnu sliku o pojmu filozofije i o njenom odnosu prema drugim oblastima ljudskog duha

Određivanje filozofije

Ime i pojam filozofije
Odnos filozofije prema mitu, religiji, nauci i umetnosti
Ljudske pobude za filozofskim istraživanjem
Osnovna filozofska pitanja i područja istraživanja

Koristiti prigodne knjige za uvod u svet filozofije i preporučiti ih učenicima na pr. "Sofijin svet" Justejna Gordera.
Temu realizovati kroz 4 časa

Usvajanje znanja o prvim pokušajima da se odgovori na ključna filozofska pitanja

steći osnovne pojmove o dijalogu (tj. sukobu različitih mišljenja) kao osnovnoj metodi kojom filozofi dolaze do odgovora

Antička filozofija

Pitanja o početku svih stvari
Nauka o jednom jedinstvenom biću
Sofisti
Sokrat
Platonovo učenje o idejama i Aristotelova kritika tog učenja

Biti u korelaciji sa predavanjima na časovima istorije, naročito pri obradi sofista i Sokratove filozofije
Temu realizovati kroz 6 časova

Analizom odnosa religije i filozofije podstaći kod učenika razmišljanje o veri, slobodi i toleranciji

iskazati svoje mišljenje i svoj izbor, a znaće i da poštuje tuđe opredeljenje

Srednjevekovna filozofija

Pojava hrišćanstva
Gnostici i apologeti
Problem univerzalija
Pozna sholastika

Treba ukazati na utkanost religijskih uticaja na sve oblike ljudskog duha
Analizirati pojedine delove Biblije
Temu realizovati kroz 5 časova

Upoznavanje učenika sa epohom rađanja modernih nauka, novim metodama saznanja, epohom prosvetiteljstva i novim načinom razmišljanja modernog čoveka

Upoznavanje učenika sa epohom rađanja modernih nauka, novim metodama saznanja, epohom prosvetiteljstva i novim načinom razmišljanja modernog čoveka

Filozofija Novog doba

Frensis Bekon, osnivač engleskog empirizma
Džon Lok i Berklijev solipsizam
Dekartov racionalizam i učenje o metodi
Prosvetiteljstvo
Kant (Kritika čistog uma; Kritika praktičnog uma; Kritika moći suđenja)
Hegelov sistem apsolutnog idealizma
Marksovo shvatanje čoveka i problem alijenacije

Naglasiti humanističku i kritičku orijentaciju koju donosi ovaj period ljudske kulture.
Za Marksovo shvatanje čoveka, istorije i slobode, treba koristiti istorijski pristup i dijalektički metod u sagledavanju njegovog doprinosa
Temu realizovati kroz 10 časova

Analiza aktuelnih problema sa kojima se susreće čovek današnjice

uočiti potrebu razvoju čoveka kao neponovljive jedinke koja je odgovorna kako za svoje lične izbore, tako i za doprinos razvoju ljudske civilizacije

Savremena filozofija

Pozitivizam i analitička filozofija
Voluntarizam (Niče, Šopenhauer)
Pragmatizam (Pers, Džems, Djui)
Filozofija egzistencije

Koristiti knjige koje su učenici obavezni da pročitaju kao lektiru za IV razred
Temu realizovati kroz 5 časova

Osnovi WEB dizajna

(izborni predmet za obrazovne profile: TEHNIČAR ZA GRAFIČKU PRIPREMU - ogled i TEHNIČAR ZA OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA - ogled)

1. OSTVARIVANJE OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
III	35					35

Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

Upoznavanje sa mogućnostima WEB tehnologije
Shvatanje prednosti elektronske izrade grafičkih proizvoda/grafičkih komunikacija, kao mogućnost da gotov rad bude brzo predstavljen širokom krugu ljudi bez korišćenja štamparskih usluga
Upoznavanje sa ekološkim aspektom - očuvanje životne sredine (nema potrošnje papira, grafičkih boja, hemikalija...)
Korišćenje kreativnijeg i zabavnijeg načina za pripremu i izradu grafičkih komunikacija od klasičnih postupaka
Predstavljanje svojih radova direktno, brzo i ekonomično širokom krugu ljudi, što povećava mogućnosti za razvoj profesionalne karijere
Samostalno kreiranje vizuelno privlačne WEB prezentacije namenjene ciljnoj grupi potencijalnih korisnika
Savladavanje osnovnih znanja koja će im kroz dalje usavršavanje omogućiti kreiranje total dizajna za imidž korporacija

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: treći (izborni predmet)

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Funkcionisanje globalne internet mreže	5
Medijski sadržaji WEB-a	10
Oblikovanje internet stranice	10
Statični i animirani sajtovi	10

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Funkcionisanje globalne internet mreže
Trajanje modula:	5 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Upoznavanje sa mogućnostima i strukturom interneta, kao i vizuelnim aspektima interneta	znati da objasni pojam i mogućnosti internet mreže znati da navede vrste protokola; znati da objasni vizuelne aspekte interneta.	Pojam interneta Struktura interneta (klijenti, serveri...) Upoznavanje protokola (http, ftp...) Vizuelni aspekti interneta (baneri, sajtovi, galerije slika, fotografije, animacije...)	Izložene sadržaje povezati sa konkretnim primerima iz prakse Insistirati na korišćenju interneta u širem upoznavanju područja WEB dizajna Modul se realizuje kroz 5 časova teorijske nastave

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*			*		*

Naziv modula:	Medijski sadržaji WEB-a
Trajanje modula:	10 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o tehničkim karakteristikama WEB stranica	znati da objasni tehničke karakteristike WEB stranice biti osposobljen da pripremi parametre za izradu WEB stranice biti osposobljen da koristi odgovarajući softver	Tehničke karakteristike WEB stranice Specifična tipografija Kolor sistemi Rezolucije, dimenzije, brzina učitavanja, veličina i struktura sajta	Sadržaje obraditi na konkretnim primerima Nakon svakog sadržaja modula uraditi praktični rad Zajednička analiza praktičnih radova Oceniti ishode modula kroz samostalni praktični rad Modul se realizuje kroz 10 časova teorijske nastave

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*			*		*	*			*

Naziv modula:	Oblikovanje internet stranice
Trajanje modula:	10 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o organizaciji i strukturi sajta Sticanje veštine u primeni softvera kod izrade WEB sajtova i stranica	znati da objasni strukturu i organizaciju sajta znati da razlikuje osnovne pojmove internet stranice biti osposobljen da oblikuje WEB sajt i tipsku stranicu	Struktura i organizacija sajta Osnovni pojmovi - home page, meni, podmeni Tipska stranica	Sadržaje obraditi na konkretnim primerima Nakon svakog sadržaja modula uraditi praktični rad Zajednička analiza praktičnih radova Oceniti ishode modula kroz samostalni praktični rad Modul se realizuje kroz 10 časova teorijske nastave

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*			*		*	*			*

Naziv modula:	Statični i animirani sajtovi
Trajanje modula:	10 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih znanja o vrstama sajtova Sticanje osnovnih znanja o specifičnostima i raznim efektima kod izrade raznih sajtova Sticanje veštine za izradu statičnih i animiranih sajtova	znati da razlikuje statične, animirane i dinamičke sajtove biti osposobljen da odabere odgovarajući softver za kreiranje raznih sajtova biti osposobljen da kreira statične i animirane sajtove	Pojam statičnog, animiranog i dinamičkog sajta Statični sajtovi - htm, html... Animirani sajtovi - flash sajtovi	Sadržaje obraditi na konkretnim primerima Nakon svakog sadržaja modula uraditi praktični rad Zajednička analiza praktičnih radova Oceniti ishode modula kroz samostalni praktični rad Modul se realizuje kroz 10 časova teorijske nastave

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
			*		*	*			*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Fruht M.: Grafički dizajn,Zavod za izdavanje udžbenika i nastavna sredstva, Beograd, 1992.
Ivetić D.: Osnovi računarske grafike i multimedije, samostalno izdanje
Yager T.: Windows 2000 - razvoj WEB aplikacija, CET Computer Equipment and Trade, Beograd, 2001.
Castro E.: Bukvar za nestrpljive: HTML za WWW, SET Computer Equipment and Trade, Beograd, 2003.
Grupa autora: Brže, bolje: Stvaranje stranica za WEB, SET Computer Equipment and Trade, Beograd, 2003.

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA

Računarstvo i informatika
Tehnologija tipografije
Oblikovanje grafičkih proizvoda
Grafičko oblikovanje i pismo
Tehnologija grafičkog materijala
Fotografija
Praktična nastava

Osnovi kompjuterske animacije

(izborni predmet za obrazovne profile: TEHNIČAR ZA GRAFIČKU PRIPREMU - ogled i TEHNIČAR ZA OBLIKOVANJE GRAFIČKIH PROIZVODA - ogled)

1. OSTVARIVANJE OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
IV	30					30

Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

Upoznavanje pojma kompjuterske animacije kao sredstva prenosa informacija
Upoznavanje sa mogućnostima primene 2D animacije u grafičkim komunikacijama
Osposobljavanje za procese izrade WEB sajtova
Razvijanje likovno-estetskog smisla i vizuelnih vrednosti animacije
Ovladavanje osnovnim pravilima animacije
Razvijanje sposobnosti za samostalno stvaranje scena u animaciji
Razvijanje interesovanja učenika za dalje proučavanje mogućnosti primene animacije

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: četvrti (izborni predmet)

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Izrada crteža	9
Transformacije	7
Animacija	14

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Izrada crteža
Trajanje modula:	9 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o nastanku i razvoju animacije do danas Upoznavanje sa animacijom, kao sredstvom za prenos informacija Upoznavanje sa vrstama animacija Sticanje osnovnih znanja o softveru za vektorski crtež Sticanje osnovnih znanja o vektorskom crtežu Sticanje veštine u primeni softvera za izradu i obradu crteža	znati da prepozna jednostavne animacije znati da objasni građenje priče kroz animaciju biti osposobljen da koristi odgovarajući softver biti osposobljen da izradi vektorski crtež biti osposobljen da obradi vektorski crtež	Istorija animacije Jednostavne animacije - ponavljanje pokreta, animacija slike, teksta... Animacija kao pričanje priče Upoznavanje sa softverom Kombinovanje softvera Izrada vektorskog crteža Digitalizovanje ručnih crteža Obrada crteža	Izložene sadržaje povezati sa konkretnim primerima iz prakse Insistirati na korišćenju interneta u širem upoznavanju područja animacije Nakon svakog sadržaja modula uraditi praktični rad Zajednička analiza praktičnih radova Oceniti ishode modula kroz samostalni praktični rad Modul se realizuje kroz 9 časova teorijske nastave

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*			*		*	*			*

Naziv modula:	Transformacije
Trajanje modula:	7 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje znanja o softveru za transformaciju objekata Sticanje veštine u primeni softvera kod izrade transformacije objekata	znati da objasni naprednu transformaciju biti osposobljen da koristi softver za transformaciju objekata biti osposobljen da primenjuje softver za modifikovanje objekata	Transformacije objekata Napredne transformacije Modifikovanje objekata	Sadržaje obraditi na konkretnim primerima Nakon svakog sadržaja modula uraditi praktični rad Zajednička analiza praktičnih radova Oceniti ishode modula kroz samostalni praktični rad Modul se realizuje kroz 7časova teorijske nastave

Preporučeni načini ocenjivanja modul

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
			*		*	*			*

Naziv modula:	Animacija
Trajanje modula:	14 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
Sticanje osnovnih znanja o kreiranju poruke u slici (vizualizaciji poruke) Sticanje znanja o fleš programu Sticanje veštine u primeni raznih mogućnosti fleš programa za animaciju Sticanje veštine za izradu složenih animacija	biti osposobljen da samostalno odabere odgovarajući program i vrstu animacije za kreiranje konkretne grafičke komunikacije znati da izradi STORY-BOARD biti osposobljen da crta osnovne kadrove sa opisom transformacije znati pojam TIME-LINE znati da koristi teksturu i fotografiju u animaciji biti osposobljen da kreira složene animacije	Izrada STORY-BOARD-a Crtanje osnovnih kadrova sa opisom transformacije Kreiranje "simbola" i "instanci" (fleš program) Kreiranje scene Upoznavanje sa TIME-LINE Korišćenje teksture i fotografije u animaciji Složene animacije (kombinovanje scena i korišćenje zvučnih zapisa i muzike)	Sadržaje obraditi na konkretnim primerima Nakon svakog sadržaja modula uraditi praktični rad Zajednička analiza praktičnih radova Oceniti ishode modula kroz samostalni praktični rad Modul se realizuje kroz 14 časova teorijske nastave

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
			*		*	*			*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Fruht M.: Grafički dizajn,Zavod za izdavanje udžbenika i nastavna sredstva, Beograd, 1992.
Ivetić D.: Osnovi računarske grafike i multimedije,samostalno izdanje.

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA

Računarstvo i informatika
Tehnologija tipografije
Oblikovanje grafičkih proizvoda
Grafičko oblikovanje i pismo
Tehnologija grafičkog materijala
Fotografija
Praktična nastava

Likovna kultura

(za obrazovni profil: TEHNIČAR ZA GRAFIČKU PRIPREMU - ogled)

1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE

RAZRED	NASTAVA				PRAKSA	UKUPNO
RAZRED	Teorijska nastava	Vežbe	Praktična nastava	Nastava u bloku	PRAKSA	UKUPNO
I	31	6				37

Napomena: u tabeli je prikazan godišnji fond časova za svaki oblik rada

2. CILJEVI PREDMETA:

Sticanje znanja o svetski priznatim istorijsko-likovnim vrednostima (arhitektura, skulptura, slikarstvo)
Sticanje znanja o značaju sopstvenih potencijala koje terba razvijati u okviru talenta koji poseduju odabrani učenici

3. NAZIV I TRAJANJE MODULA PREDMETA

Razred: prvi

NAZIV MODULA	Trajanje modula (časovi)
Počeci umetnosti	3
Umetnost starih naroda	8
Umetnost srednjeg veka	6
Umetnost renesanse	5
Umetnost baroka	5
Umetnost XIX veka	4
Umetnost XX veka	6

4. CILJEVI, ISHODI, PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČINI OCENJIVANJA MODULA

Naziv modula:	Počeci umetnosti
Trajanje modula:	3 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
upoznavanje učenika sa značajem i uticajem umetnosti za sve elemente u društvu	napraviti razliku po hiljadu godištima kojima pripadaju paleolit, mezolit i neolit shvatiti zašto su praistorijski umetnici bili pravi umetnici svog zanata pri izradi skulptura i crteža	praistorija linija kao granica oblika i površine	koristiti literaturu i udžbenike iz istorije umetnosti

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*						*			*

Naziv modula:	Umetnost starih naroda
Trajanje modula:	8 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
učenici se osposobljavaju da razlikuju način života i umetničkog izražavanja raznih civilizacija	uočiti razliku između starih civilizacija porediti i pronaći sličnosti između starih civilizacija	umetnost Egipta i Mesopotamije umetnost antičke Grčke proporcija i zlatni presek konstrukcija - viziranje	koristiti što više reprodukcija iz umetnosti Egipta, Mesopotamije i Grčke

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*						*			*

Naziv modula:	Umetnost srednjeg veka
Trajanje modula:	6 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
da uoče i raspoznaju različita obeležja gotičkih katedrala i naših pravoslavnih manastira	upoznati razlike između romaničkih i gotičkih katedrala prepoznati vizantijsku i srednjevekovnu umetnost na našem području	romanika gotika vizantijska umetnost i srednjevekovna umetnost na našem tlu boja kao elemenat izražavanja	koristiti reprodukcije koje prikazuju gotičke prozore sa vitražima i zidove naših manastira sa freskama

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*						*			*

Naziv modula:	Umetnost renesanse
Trajanje modula:	5 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
da učenici naprave razliku između srednjeg veka i procvata - preporoda ljudskog društva - renesanse	povezati likovnu umetnost sa vrednostima u književnosti, muzici... shvatiti značaj perspektive u oblikovanju grafičkih proizvoda	renesansa perspektiva konstrukcija - crtanje	posebno skrenuti pažnju na značaj renesansnog grafičara Direra koji je učinio da grafika postane ravnopravna sa ostalim umetnostima

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*			*			*			*

Naziv modula:	Umetnost baroka
Trajanje modula:	5 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
osposobiti učenike da razlikuju umetnost manirizma od baroka	shvatiti uticaj baroknih vrednosti na kasnije periode umetnosti praviti paralelu između baroka i renesanse	barok i manirizam svetlost i senka (kontrast) valer (harmonija)	kroz konkretne arhitektonske primere u našem gradu pokazati karakteristike baroknih građevina sa ukrasnim skulpturama na njima posetiti Narodni muzej za uočavanje razlike između manirizma i baroka koristiti primere: manirizam - Parmiđanino, barok - Rubens

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*						*			*

Naziv modula:	Umetnost XIX veka
Trajanje modula:	4 časa

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja o pokretima i pravcima kao što su neoklasicizam, romantizam, realizam i impresionizam	biti u stanju da znanja iz klasične grčke umetnosti primeni na umetnost XIX veka (klasicizam)	klasicizam romantizam realizam ritam (dominanta)	koristiti što više reprodukcijskog dela poznatih umetnika

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*			*			*			*

Naziv modula:	Umetnost XX veka
Trajanje modula:	6 časova

CILJEVI MODULA	ISHODI MODULA Po završetku modula učenik će:	PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA	PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE MODULA
sticanje znanja fovističkim bojama i potezima	shvatiti ulogu novih pravaca u slikarstvu porediti stare vrednosti i nove tendencije u slikarstvu	moderna umetnost savremena umetnost kompozicija, primena boje u kompoziciji	istaći značaj ekspresionista (E. Holde, E. Munk) u odnosu na kubiste (Ž. Brak i Pikaso) posetiti Muzej savremene umetnosti

Preporučeni načini ocenjivanja modula

usmeno izlaganje	test	esej	domaći zadatak	pismeni zadatak	aktivnost na času	praćenje praktičnog rada	dnevnik rada	test praktičnih veština	samostalni praktični rad	grafički rad
*			*			*			*

5. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

Vidosava Galović i Branka Karadžić, Likovna kultura, Zavod za udžbenike, 1991.
Janson: Istorija umetnosti

6. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Srpski jezik i književnost
Istorija
Tehničko crtanje i nacrtna geometrija
Geografija
Muzička kultura
Grafičko oblikovanje i pismo

Fizika

(obavezni predmet za obrazovni profil TEHNIČAR ZA GRAFIČKU PRIPREMU - ogled)

1. CILJEVI PREDMETA:

Upoznavanje osnovnih prirodnih pojava i razumevanje nekih osnovnih prirodnih zakona
Povezivanje ranije stečenih znanja iz fizike i upoznavanje učenika sa fizičkim pojavama koje može sresti u procesu izrade grafičkih proizvoda
Sticanje i povezivanje teorijskih znanja sa praktičnim radom u procesu izrade grafičkih proizvoda
Razvijanje sposobnosti za uočavanje, formulisanje, analiziranje i rešavanje problema
Navikavanje da primenjuju stečena znanja u drugim naukama (shvatanje korelacije fizike sa drugim naukama)

2. PREPORUČENA LITERATURA ZA REALIZACIJU PREDMETA

D. Ivanović, M. Raspopović, D. Krpić, S. Božin, Fizika za I razred četvorogodišnjih stručnih škola
S. Božin, M. Raspopović, E. Danilović, Fizika za III razred gimnazije prirodno-matematičkog i opšteg smera
G. L. Dimić, D. M. Radivojević, Fizika za II razred gimnazije prirodno-matematičkog smera

3. KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA

Matematika
Hemija
Tehnologija grafičkog materijala

4. CILJEVI, ISHODI I PREPORUČENI SADRŽAJI PREDMETA PO RAZREDIMA

Razred: prvi

Godišnji fond časova:

74 časa

CILJEVI

ISHODI
Po završetku prvog razreda učenik će:

PREPORUČENI SADRŽAJI I TEME

PREPORUČENO UPUTSTVO ZA OSTVARIVANJE PROGRAMA

Poznavanje i upotreba mernih jedinica
SI-sistema
Sticanje osnove za primenu vektora i skalara u fizici

razlikovati i upotrebljavati merne jedinice SI-sistema
razlikovati skalarne i vektorske veličine
objasniti kolinearnost, jednakost i suprotnost vektora
sabirati i oduzimati vektore metodom trougla i paralelograma
razlagati vektore, množiti vektore skalarom
razlikovati skalarni i vektorski proizvod

Fizičke veličine

Osnovne veličine i jedinice SI-sistema
Vektori i operacije sa vektorima (sabiranje, oduzimanje, razlaganje, množenje skalarom)
Skalarni i vektorski proizvod
Vežbanje (operacije sa vektorima)

Koristiti prethodno stečena znanja učenika u ovoj oblasti
Analizirati rezultujući vektor u zavisnosti od ugla između vektora
Napraviti razliku: fizička veličina - merna jedinica
Objasniti im prefikse većih (manjih) mernih jedinica
Temu realizovati kroz 7 časova

Upoznavanje učenika sa osnovnim pojmovima i parametrima kretanja
Poznavanje i upotreba mernih jedinica kretanja
Razviti sposobnost učenika da vidi primenu kretanja u svakodnevnom životu

moći da definiše i navede osnovne parametre kretanja
razlikovati rotaciono i translatorno kretanje
razlikovati osnovne pojmove kinematike rotacionog i translatornog kretanja
razlikovati osnovne pojmove dinamike rotacionog i translatornog kretanja
razlikuje i upotrebljava merne jedinice kretanja

Kretanja

Osnove kretanja (referentni sistem, radijus vektor, vektor pomeraja, put)
Kinematika translatornog kretanja (brzina, ubrzanje) ravnomerno kretanje
Kinematika rotacionog kretanja (ugaona brzina i ugaono ubrzanje)
Dinamika translacije (masa, sila, impuls)
Njutnovi zakoni
Dinamika rotacionog kretanja (moment sile, moment impulsa, moment inercije)

Istaći sličnosti i razlike rotacionog i translatornog kretanja
Za opisivanje rotacionog kretanja primeniti analogiju sa translatornim kretanjem
Nacrtati grafik v (t) - ravnomerno kretanje
Nacrtati grafik v(t), a(t) - ravnomerno ubrzano kretanje
Objasniti inerciju i inertnost
Temu realizovati kroz 12 časova

Osposobiti učenike da razlikuju ogledala, sočiva
Sticanje znanja o odbijanju i prelamanju svetlosti
Navikavanje učenika da primene zakone geometrijske optike

razlikovati rasipna, sabirna sočiva, sferna ogledala
objasniti osnovne pojmove o odbijanju i prelamanju svetlosti
razumeti pojavu totalne refleksije
shvatiti suštinu fotometrije
povezati stečena znanja sa optikom

Geometrijska optika

Pravolinijsko prostiranje svetlosti
Fotometrija
Odbijanje svetlosti i sferna ogledala
Prelamanje svetlosti na ravnoj površini i totalna refleksija
Prelamanje svetlosti kroz plan paralelnu ploču
Prolazak svetlosti kroz prizmu
Sabirna i rasipna sočiva
Jednačina sočiva

Grafičkim putem pomoću karakterističnih zraka (geometrijske optike) odrediti gde se stvara i kakav je lik
Znanje primeniti na objašnjenje funkcije prostih optičkih instrumenata
Objasniti pojam geometrijske optike
Temu realizovati kroz 12 časova

Stvoriti jasnu sliku talasne prirode svetlosti preko polarizacije, interferencije i difrakcije
Upoznati učenike sa svih sedam boja iz spektra bele svetlosti
Shvatiti značaj talasne optike
Razumeti pojave (duga, plavetnilo neba...)

moći da objasni talasnu prirodu svetlosti - interferencija, difrakcija
moći da objasni transferzalnost svetlosti - polarizacija
moći da objasni spektar svetlosti - disperzija
razumeti difuziju
povezati znanja sa pojavama u svakodnevnom životu (duga, jutarnje rumenilo, plavetnilo neba...)

Talasna optika

Interferencija svetlosti
Difrakcija i difrakciona rešetka
Polarizacija svetlosti
Disperzija svetlosti
Difuzija svetlosti

Utvrditi dosadašnja poznavanja pojma svetlosti
Ukazati na talasnu prirodu svetlosti preko objašnjenja interferencije, difrakcije i polarizacije
Primeniti osobine svetlosti u grafičkoj struci
Objasniti pojam talasne optike
Temu realizovati kroz 8 časova

Upoznavanje učenika sa atomom
Sticanje znanja o stacionarnim i pobuđenim stanjima
Razviti kod učenika mogućnost otkrivanja veze fizike i hemije

objasniti osnovne pojmove o strukturi atoma
razumeti emitovanje i apsorpciju zračenja
razlikuje spontano i stimulisano zračenje
objasniti stacionarna i pobuđena stanja
povezati stečena znanja sa hemijom i stručnim predmetima

Atom

Stacionarna stanja atoma
Emisija i apsorpcija zračenja
Kvant-em zračenja
Foton (masa, impuls, energija)
Model atoma (Borov, Raderfordov)

Vratiti se na ranije stečena znanja i povezati ih sa novim
Objasniti proces emisije i apsorpcije kvanta energije u atomu
Objasniti dualističku prirodu em - zračenja
Temu realizovati kroz 10 časova

Sticanje potrebnih znanja o tečnostima
Navikavanje primene stečenih znanja u drugim naukama

razumeti površinski napon
objasniti viskoznost kvašenjem
povezati stečena znanja sa hemijom i stručnim predmetima

Molekularna fizika

Tečnosti
Površinski napon
Viskoznost

Istaći primenu površinskog napona i viskoznosti u svakodnevnom životu
Povezati površinski napon sa procesom kvašenja štamparske forme bojom, rastvorom za vlaženje, papira lepilom itd.
Temu realizovati kroz 9 časova

Upoznavanje sa osnovnim pojmovima elektrostatičkog polja
Sticanje potrebnih znanja o kondenzatorima

moći da navede i definiše fizičke veličine koje opisuju elektrostatičko polje
moći da objasni šta je to kondenzator, nabroji vrste kondenzatora, definiše električni kapacitet
povezati stečeno znanje sa stručnim predmetima

Elektrostatičko polje

Veličine koje opisuju elektrostatičko polje
Kondenzatori (definicija, vrste, kapacitet)

Uvesti osnovne veličine elektrostatičkog polja
Objasniti homogeno polje i ekvipotencijalne površi
Temu realizovati kroz 6 časova

Produbljivanje, proširivanje i povezivanje znanja o oscilacijama i talasima
Putem objašnjenja mehaničkog talasa lakše shvatanje elektromagnetnih talasa i svetlosti

shvatiti suštinu harmonijskih oscilacija
moći da definiše i navede osnovne (karakteristike) parametre harmonijskih oscilacija
razlikovati prinudne, prigušene, slobodne oscilacije
razlikovati mehaničke i em-oscilacije
moći da objasni nastanak karakteristike i vrste mehaničkih talasa
objasniti kako nastaju EM-talasi kao i vrste EM-talasa
povezivati znanja sa svakodnevnim životom

Oscilacije i talasi

Harmonijske oscilacije i njihove karakteristike (period, frekvencija, amplituda, elongacija)
Vrste oscilacija u mehanici (prinudne, prigušene, slobodne)
Rezonanca
Elektromagnetne oscilacije
Mehanički talasi (nastanak, vrste, karakteristike)
Elektromagnetni talasi (nastanak i podela)

Putem primera iz svakodnevnog života objasniti oscilacije i talase
Objasniti otvoreno i zatvoreno oscilatorno kolo
Rezonanciju objasniti preko zvučne rezonancije (da se približi učenicima preko ogleda sa zvučnom viljuškom)
Naznačiti veliki značaj primene elektromagnetnih talasa
Temu realizovati kroz 10 časova

Sledeći